Ata që rrinë në shtëpi

botuar te Shekulli, dt 30 janar 2011

Nuk dua të flas për ata që dolën në Bulevard të Premten e homazhit. Më interesojnë ata që ndenjën në shtëpi.

Në inboks kam akoma linkun për një peticion kundër dhunës që nuk e kam firmosur akoma.
Ngjarja e 21 janarit, nxorri në pah atë që, siç kemi ato shenjat e vaksinave të lisë në krahë, e kemi të shenjuar në tru si popull: qasjen pasionale të ekzagjeruar ndaj politikës. Sa më pak arsyetojmë si qytetarë të lirë, aq më shumë fusim pasion përvëlues në debatin tonë politik.
Java e fundit e vërtetoi këtë, me ushtritë e rreshtuara në Internet, ata që ishin me "dëshmorët", e ata që ishin kundër "bandave".

Në mënyrë cinike, ky debat përfundoi te: "si guxojnë ata të na heqin pllakat e bulevardit, neve që paguajmë taksat". Me dashje, ose pa dashje, por sigurisht nën ethet e pasionit, harrojmë që ata që dolën më 21 (e më shumë më 28) ishin po ata që paguajnë taksa, të cilat vidhen.

Ana jonë "soft" prej qejflinjsh llogjesh kafeneje e Fejsbuku, u shpalos në të tëra dimensionet. Nga ata që e marrin shkollën me mik dëgjuam ekspertiza balistike, na doli dhe një kokëbardhë që në youtube ngjante si vrasës i mundshëm. Nga ata që i mban me lekë babi, dëgjuam që dhuna ashtu shtypet në tërë botën.

Sikurse kryeministri ynë, shumë prej nesh kanë humbur kontaktet me realitetin. Ngaqë, gjithçka ndodh e shohim vetëm nga TV ose e lexojmë nga postimet në FB.

E kam një ide se pse aq shumë njerëz (s'kisha parë aq shumë që nga koha e Bejkerit) kishin dalë në bulevard. Ca me urdhër, ca për kuriozitet, disa për interesat që u lidhen me PS a me Ramën, por shumica kishin dalë sepse nuk duron dot më sistemin, më saktë arrogancën e atyre që janë, "sistemi". Por, më shumë, më interesojnë ata që ndenjën atë ditë në shtëpi.

SHTËPIA E SHPIRTRAVE

Në shtëpi, të premten, (përveç atyre që nuk linin dot punën) mbetën ata që janë pasionantë kundër demonstratës:
• Në shtëpi mbetën ata që urrejnë, ose më e pakta, nuk e pëlqejnë më Ramën. Ata që e konsiderojnë demonstratën e së Premtes së Zezë e ngjarjet në vazhdim si një lëvizje që do sjellë Ramën në pushtet, gjë që ata nuk e duan. Sharmi i tij ka rënë; Mbi të gjitha, nuk gjeneron shpresë për shumë njerëz.

Ai është konsumuar nga manaxhimi i Bashkisë së Tiranës dhe nga akuzat për 20%shat që i bëhen. Atë nuk e duan njerëz që e kanë njohur nga afër, njerëz të cilët janë dëmtuar nga politikat e tij në bashki, apo dhe njerëz që nuk e durojnë nga larg, vetëm duke e parë në TV.

Ata që nuk e duan Ramën janë pasionalë dhe nuk besojnë tek ai. Është shumë vështirë që Rama apo kushdo ti bindë që kjo protestë shkon përtej Ramës. Peshorja do anojë nga pasioni i tyre. Pra, këta, do rrinë përherë në shtëpi kur Rama të jetë në Bulevard.

• Në shtëpi mbetën ata që janë mirë e prosperojnë në këtë qeverisje, pavarësisht pjesës tjetër të popullsisë. Ata që, prej lidhjeve politike e familjare, konjukturave, ose dhe thjesht prej shansit, u ka prirë e mbara ekonomikisht në vitet e qeverisjes së PD. Ata nuk kanë asnjë interes që gjërat të ndryshojnë. Madje, rreziku është i lartë që ca të tjerë, me lidhje të reja, me konjuktura më të forta, ose thjesht me më shumë fat të marrin revansh ekonomik ndaj tyre. Këta mund të mos jenë edhe aq pasionalë, por janë praktikë.

U intereson që jeta të vazhdojë kështu siç është, pavarësisht se të tjerë nuk janë mirë. Këta janë egoistë, por, qëkur egoizmi është krim? Egoistët nuk kanë për tu qëlluar kurrë me snajper nga tarraca e Kuvendit. Prandaj, këta do rrinë gjithmonë në shtëpi përsa kohë që kjo qeverisje rri në Kryeministri.

• Në shtëpi mbetën ata që e duan Berishën si baba adaptues. Këta janë pasionalë ekstremë. Pa shërim. Këta rrinë në shtëpi se respektojnë babain. Po tu kërkojë të rrinë në shtëpi me një këmbë pas murit, ashtu do rrinë. Janë gati të pranojnë pa kundërshtim çdo gjë, mjafton të anatemojnë "armikun" e babait. Atyre u thua që të Premten në bulevard kishte vetëm 6 mijë njerëz, dhe e besojnë. Mund t'u thuash që Rama po e udhëhiqte kortezhin lakuriq, dhe e besojnë. Këta janë më të thjeshtët. Nganjëherë, për ironi, edhe më të varfërit.

• Në shtëpi mbetën ata që kanë vuajtur nën komunizmin, dhe PS, organizatoren e demonstratave, e konsiderojnë pasardhëse morale e deri diku gjenentike të komunistëve të djeshëm. Këta rrinë në shtëpi me kujtimet e tyre. Sigurisht që janë pasionalë. Por, ne nuk kemi aq moral vetë që t'u bëjmë thirrje të dalin nga shtëpia. Askush, nuk u ka thënë akoma më fal.

• Në shtëpi mbetën ata që gjithçka kanë, e kanë falë lidhjeve me këtë pushtet. Ata që zëvëndësojnë njëra palë tjetrën sa herë ndërrohen Partitë në maxhorancë. Ata janë super pasionalë, sepse janë gati ta mbrojnë me luftë atë pozitë që nuk do e kishin dot ndryshe.

• Në shtëpi mbetën ata që jetojnë jashtë. Ata që realitetin shqiptar e përjetojnë përmes kujtimesh ose lajmesh në web. Ata janë super pasionalë, nganjëherë më shumë se ne brenda Shqipërisë. Por ata janë jashtë. Dhe taksat, i paguajnë në monedhë të huaj, në buxhetin e një shtetit të huaj.

• Në bulevard, nuk dolën ata që firmosën një peticion kundër dhunës, dhe menduan që me kaq, kontributi i tyre politik mbaroi. Këta s'kanë pasion. Janë të përgjumur.

'PETIT'CIONET

Një protestues në Egjipt, citohej nga mediat e huaja: "Tirania, fillon nga përgjumja e të tjerëve".
Ne, jemi padyshim një komb i përgjumur. 50 vitet e Enverit janë fakti për këtë. Nuk na e kanë lënë kurrë gjenin qytetar të zhvillohet brenda nesh, pa tentuar të na e modifikojnë.
PËRGJUMJA jonë institucionalizohet kur ne vëmë pasionet para bonsensit qytetar.

Dëgjova dhe njerëz që thonin "mirë ua bënë" për 3 të vrarët, (!!) çka tregon se balancat pasionale ku një pjesë e njerëzve vuri dhunën e çadrave baras me 3 të vrarë, janë simptomat e një të përgjumuri. Përgjumja më e keqe nuk është ajo që fle, por ajo që, zgjuar, është gati të përdorë çdo justifikim, çdo sajesë mediatike, çdo fantashkencë të lidërve, për të justifikuar pasionin e vet politik.

Peticionet, në këto kohë, janë një formë përgjumjeje. Forma e përgjumjes e njerëzve paqedashës. Atyre, që nuk durojnë dot rrëmujat, dhunën, të vrarët e mortin.

Ky vend ka dhe njerëz të brishtë ose që e duan vërtetë paqen. Por realiteti ku jetojmë, nuk ka lënë vend më për peticione.

Peticionet ngjajnë si akte romantike jashtë realitetit në një vend ku kushtetuta ndërrohet brenda natës, ku ka 20 vjet që vetëm flitet për vjedhje votash non-stop, kur puçi kushtetues mund të realizohet me 71 vota, ku minatorët do vdesin galerive si qen pavarësisht 1 milion e 50 mijë firmave tona, ku deputetët janë një tavë me speca që shiten me copë, ku asnjë peticion nuk ka për ta shpëtuar Piramidën, nuk ka për të na e kthyer Gërdecin e ngjallur 3 të vrarët. Në një vend ku asnjë institucion nuk funksionon siç duhet, përveç Qeverisë (sipas Kryeministrit), nuk besoj që institucioni i peticioneve do të merret në konsideratë.

Morozov, tek "The Net Delusion" i trajton peticionet online si një "slacktivism", si një formë kur ti kujton se po bën aksion politik, në fakt pa bërë asgjë me vlerë. Ai sjell shembullin e peticionit me 1 milion e 200 mijë firma "Save Children of Africa", i cili për shumë vjet mezi mblodhi 12 mijë dollarë realë. Gandizmi, kishte sens vetëm ngaqë përballë kishte anglezë. Nuk mund të ekzistojë një Gandi në Afganistanin e talebanëve.
Peticionet nuk vlejnë më, kur bota jonë e vogël është ndarë me thikë pasionale në njerëz që dalin në bulevard e njerëz që rrinë në shtëpi.

Mjafton të hapësh TV për të kuptuar që nuk ka hapësira në lajmet e orës 7.30 për peticionet.
Aq më tepër kur, edhe pse i nisur nga një qëllim pacifist, gjasat janë që dikush t'i njësojë firmëtarët me pjesën që të premten duan të rrinë në shtëpi.

Po ta nënshkruaj atë peticion kundër dhunës do jem i detyruar të dal në shesh në antimitingun e rradhës qeveritar kundër "dhunës".

ATA QË KANË FRIKË

Unë, jam një njeri që ka frikë. Frikë nga dhuna, nga të vrarët. Siç kam frikë nga sistemi gjyqësor (mos të pafsha në gjyq), nga sistemi shëndetësor (mos u bëfsh për spital), nga sistemi arsimor (mos shkofsh për shkollë), nga sistemi policor (të bëfsha gropën në bulevard). Frika që Edi Rama do jetë një formë tjetër (më piktoreske, mbase) diktatori, është e madhe. Argumenti që "Edi Rama të paktën nuk të vret", është prapëseprapë i pamjaftueshëm. Por, 2 të Premtet me rradhë duhet ti fusin frikën edhe Edi Ramës.

Njerëzit nuk duan të dalin më në shesh për orekse politike. Njerëzit po mësojnë të dalin në shesh, si këtë të Premte, për të treguar që janë njerëz dhe që durimi ndaj arrogancës shtetërore ka një kufi.

Pamja e heshtur e atyre 100 mijë njerëzve në shesh (100 mijë, sipas Reuters) nuk është për tu injoruar. Ata, nuk janë aty për Edi Ramën. Dhe nuk janë thjesht kundër qeverisë. Janë kundër sistemit. Janë kundër vjedhjes dhe arrogancës së dhunshme, manipulimit e poshtërimit njerëzor, nga kushdo që "kyçet" me sukses në këtë sistem.

Janë aty për të treguar që asnjë doktor apo dhe piktor nuk mund të bëjë ç'të dojë nëse populli im mëson të dalë në shesh.

Sigurisht, duhet shumë kohë që të bëhemi si francezët që dalin për çdo problem në protestë. Por, diçka po lëviz.

E Premtja ishte shenja e parë që shoh te populli im, tek ajo pjesa e heshtur e tij, pjesa që nuk lëshon logore nëpër blogje interneti, që po kupton se duhet të dalë në shesh.
Duke dalë në shesh e ke nënshkruar peticionin këtë rradhë me trupin tënd, e jo me tastjerë kompjuteri.

Dita Pas të Nesërmes

botuar te Shekulli, e Diel, 23 janar 2011

E sotmja është shumë emocionale. 3 të vrarë, të parë direkt në TV, nuk janë si një kamera e fshehtë në zyrën e një ministri. E montuar apo jo? Lëvizte buzët apo jo?
Ajo që ndodhi sot, u pa. Ajo që do ndodhë nesër, edhe mund të imagjinohet. Ne e kemi kaluar një herë tërë këtë, në 97’n. Zgjedhje të kontestuara, njerëz që kanë humbur shpresën, protesta që nisin duke hedhur parrulla dhe degjenerojnë në dhunë, policia që bën punën shkëlqyer... Vazhdimin e dini.
Mua më shqetëson shumë ajo që do të ndodhë pas të nesërmes.

SULMI I PERIFERIVE

Në këtë vend nuk ka rëndësi nëse greva është të premten apo të dielën. Ky vend ka tashmë aq të papunë, sa të dalin në demonstrata dhe në orar pune. Ka dyqanxhinj të rrënuar që nuk humbasin asgjë, edhe po e mbyllën dyqanin një ditë të premte. Ka aq njerëz në depresion, sa u bie më lirë të vijnë e të vriten nga policia sesa të marrin fotoksinë.
Ka aq të varfër, që nuk kanë ç’të humbin tjetër veç prangave. Këtë të fundit e ka thënë Marksi. Por ata që qeverisin, marrin vesh dhe nga Marksi.
Sokol Shameti te “Shqip”-i shkruante se kjo nuk është një demostratë politike por dramatikisht sociale.
Dhe në fakt, shkaku kryesor i kësaj krize është hendeku që nuk mbushet dot me gazetarë të blerë, mes të pasurve e të varfërve. Mes atyre që kanë çdo gjë e atyre që kanë veç një televizor për të adhuruar “elitën”.
Ata që mund të shihje po të lëvizje mes turmës (20 minuta pas nisjes së demostratës) të mbytur e të asfiksuar nga gazi lotsjellës ishin kryesisht pleq, gra, njerëz të zakonshëm, të papunë, hallexhinjtë e periferive. Njerëz që nuk kishin asgjë për të humbur. Veç halleve. Asnjë me rroba firmato (origjinale, jo nga të Gabit).
Rrobat firmato, e shihnin ngjarjen në TV, dhe bënin komente në facebook.
Guximi i periferive për të ardhur në qendër pa qenë dita e verës, për të ndezur zjarre pa qenë nata e bardhë, tregon se mjerimi ka arritur kulmin. Kat’narët, sulmuan borgjezinë.
Kujtuan se mund të na prishin pllakat e bulevardit pa i vrarë njeri.

DREAMERS

DREAMERS, i quan Bertolucci në një film të vetin studentët e Paris 8, që nisën protestat në vitin 1968. Studentët... me sa mall flasim në dhjetor për ta.
Larg opozitës dhe para popullit të periferive, diku në mes të kësaj krize politike duhej të kishte disa protesta studentore. Studentë, që nuk kërkojnë pushtet politik, por reforma, që nuk duan plehra toksike, por shkolla më të mira. Kjo pikë, pika kur studentët kuptojnë të parët se çfarë nuk shkon me këtë vend, në historinë e protestave të 15-vjeçarit të fundit, mungon.
Me, ose pa qëllim, korpusi studentor është vrarë. Më saktë, droguar dhe lënë të vdesë. Të ashtuquajturit studentë, që në mënyrën sesi shkollohen, sesi fitojnë bursat e si marrin provimet, si zënë vendet e punës e si fitojnë konkurset e punës, janë ameba sociale. Studentët tanë janë blerë me mastera 200mijë lekësh, e me diploma pa vlerë. Studentët tanë, janë blerë e manipuluar nga një megasistem arsimor-mediatik-vlerash shoqërore që i shtyn të besojnë se më mirë një makinë sot se një karrierë mot.
Studentët tanë janë të korruptuar në vlerën e tyre të vetme që duhe të ketë një i ri, rebelimin ndaj sistemit.
Studentët tanë, shkojnë në pub në ditë zie. Ata janë falangat që do i japë rremave të anijes së kalbur shtetërore që kemi ndërtuar. Një kalbësirë që noton mbi llumin e periferive. Llumin e periferive, që sot është derdhur në bulevard. Sot, e kam fjalën jo sot si e dielë.
“Sot”, e shohim se ç’ndodh. Por mua, më shqetëson ajo që do të ndodhë në ditën pas së nesërmes.

TUNIZIA, E BUKURA E DHEUT

Mua më shqetëson, ajo që do të vijë pas të nesërmes.
Unë e kuptoj Kryeministrin, kur thotë se nuk është më i vetëm, e s’ka për ta lëshuar pushtetin si në 97’n. Ai ka gazetarët e blerë. Ai ka njerëz që janë gati të dalin e të shkulen për flokësh edhe në TV për të mbrojtur jetën e tyre luksoze.
Por, ajo që këta nuk kuptojnë është se në asnjë demokraci, qoftë dhe e brishtë si ajo e Tunizisë, pushteti nuk mund të mbahet 100 vjet.
Me zgjedhje të parakohshme ose jo, me protesta paqësore ose jo, me vetëm 3 të vdekur ose jo, qeverisja do të ndërrohet.
Sepse, një ditë, le ta themi “nesër”, rrokada do bëhet. Nuk ka rëndësi nëse kjo “nesër” është tamam nesër, apo pas 1 viti a 5 vjetësh.
Edhe pse, Tunizia kishte spote shumë të bukura turistike në CNN, si ne, nga brenda qe një vend i kalbur.
Skenari i vërtetë tunizian, po të lexohet drejt, është ky: vjen një ditë që në një vend të bipolarizuar ligsht mes të varfërve e të pasurve, elita sunduese ndërrohet.

TË FLASËSH SI PËR... PASNESËR

Atëherë, çfarë do të ndodhë ditën pas të nesërmes?

Me të tërë argumentet e mundshme për korrupsion, për shtet mafioz, për tendera e aspri kombëtare të shitura, dikush do vijë në pushtet. Ditën që do fitojë zgjedhjet, ai do nxjerrë njerëzit e rinj, emra të papërlyer, energjikë, të hollë e të dobët siç janë opozitarët, për të treguar fytyrën e re të ditës pas të nesërmes.
Do futen nëpër zyra, do japin sirtarët e dosjet, duke i rënë me shpulla tavolinës: “Ah, ç’paskan bërë këta kriminelët para nesh!”
Pastaj, do të vijë dikush e do i ftojë për kafe. Do i sqarojë se filanin, nuk duhet ta prekim se është mik i filanit... se ky filani i dytë na ka ndihmuar shumë, kur ishim të hollë e të dobët.
“Mirë, po të jetë vetëm për këtë herë! Se, këta kanë bërë namin, duhet të shkojnë në prokurori!”
Numri i atyre që do u bëhen dosjet për prokurori do rritet... por dosjet nuk do shkojnë kurrë atje. Gjithmonë, do jetë dikush që do ti ftojë qeveritarët e ditës pas të nesërmes për kafe, e do u sqarojë ca gjëra.
Filani nuk preket... se nuk duan amerikanët. Filani nuk preket se nuk do Papa. Filani nuk preket, se do të të çojmë për gjueti.
Pastaj, do vijë një i afërm, që do kërkojë një favor për vete. Nuk ia prishim dot... As këtij tjetrit, se e kemi pasur shok shkolle kur ishim të dobët e të hollë... Ai do kërkojë një favor... një mbyllje syri... Mbyllja e syrit do u sigurojë ish-të dobëtve pushime në Dubai... e kush nuk do të bëjë qejf falas në Dubai??
Pastaj, dikush i ka xhiruar me dashnoren... i duhet dhënë një tender që të mbyllë gojën... Është dhe njëri që nuk pranon të mbyllë gojën! Po atij, i mbyllim biznesin... të ngelet pa bukë...! Po janë dhe këta të medias. U hedhim një kockë që mos na bien fort, se ja, erdhën zgjedhjet lokale...
Që këtu e tutje, vazhdimin e dini. E keni parë sa herë.

Të vetmit që do mungojnë në ditën pas të nesërmes, janë 3 njerëz të periferive të vrarë në një demostratë, ku vrasësi nuk u gjet kurrë, e faji ngeli jetim.
Në rastin më të mirë, ata të 3 do t’i bëjmë dëshmorë demokracie. Mund t’u japim dhe dekorata prej teneqeje. Mund të mbajmë dhe fjalime prekëse. Por, në ditën pas të nesërmes ata të tre nuk do jenë më.

3.

Për shkak të atyre të treve, unë jam shumë emocional.
Duket se edhe pas kësaj që ndodhi, asgjë nuk ka ndryshuar e asgjë nuk do të ndryshojë. Por, thellë-thellë, diçka ka lëvizur. Frika! Frika se ata 3, nesër do sjellin aty 3 mijë e 300 mijë. Por jo vetëm nesër. As ditën pas të nesërmes. Por dhe në Ditën pas Ditës së Nesërme.
Hijet e tyre, si fantazma e Bankos do të shqetësojnë për herë gjumin e atyre që do jenë në pushtet. Pushteti i kujtdo që do vijë pasnesër do të ketë frikë nga njerëzit e periferisë që s’kanë asgjë për të humbur. As jetën.

FUNDI I FILMIT

Botuar te Shekulli, të Dielën dt 16 janar 2011 me titullin "FUNDI I FILMIT PËR TË TËRË NE"

Ndërsa bëhesha gati të shkruaja për filmin “Maya” të Pluton Vasit, ndodhën nja dy gjëra të dhunshme.
E para, një deputet anglez kishte shpërdoruar 14mijë paund. Për këtë, i erdhi thirrja për në Prokurori; në çast, e përjashtuan nga Partia Laburiste; do hajë burg; nuk do hyjë më në politikë; doli dhe kërkoi falje publike. Vetëm për 14 mijë paund! Këta britanikët janë çmendur! Për 14 mijë paund? Për kaq para ai është vërtet “i kristaltë”!
E dyta, një person kryen një masakër në Arizona. Ai e pa të arsyeshme ti çonte në djall (përkthimi zyrtar i Vaffanculo-s së famshme) të gjithë me një batare. Fajin ia vunë retorikës së nxehtë politike. Sarah Palin, do paguajë për këtë në plan afatgjatë.
ah, këta amerikanët! Sigurisht që e kanë gabim, ndryshe ne do kishim dalë mendsh me kohë. Ne përballojmë çdo ditë konferencat e shtypit nga ca vogëlushe të burrëruara para kohe, që dikush i ka marrë për dore e i ka bërë zëdhënëse partish e institucionesh, që flasin me fjalor gjeneralësh në luftë.

Grupe të mëdha policësh krijojnë ankth kur i sheh anash rrugës duke ndaluar makinat, pa asnjë lloj arsyeje. Thjesht me motivin: “Nuk më pëlqen surrati yt. Hap krahun!”
Të krijohet ideja që ky është një shtet policor dhe askush nuk është i sigurt.

Këtë Janar, dhuna na rrethon në të tëra nivelet e parashtruara nga Slavoj Žižek në librin “Violence”.

DHUNË 2011

• Një Zv.kryeministër që i shkon me bllok në dorë Ministrit, si të ishte zysha Kujdestare, është dhunë. Me siguri, edhe atij i shkon dikush tjetër me bllok në dorë, dikush që ne nuk e njohim, duke i ushtruar gjithashtu dhunë. Zysha kujdestare e zyshës kujdestare.

• Një ish-Ministër që mban peng një Zv. Kryeministër me një video për një vit rresht, është dhunë. Aq më tepër, që ka video të tjera, po i ruan për raste festash. A thua do e nxjerrë për Pashkë në vend të vezës së kuqe?

• Një Kryeministër që përcakton nëse një provë video është e vlefshme apo jo, është gjithashtu dhunë, dhunë ndaj Prokurorisë. Madje, do thoja dhunë edhe ndaj Youtube-it. Dhunë edhe ndaj inteligjencës sonë për të lexuar buzët në një videoklip.

• Fjalori i Kryetarit të opozitës, është gjithashtu i dhunshëm. Po atij ia falim, se është artist. Vetë arti, ka shumë dhunë. Shkoni shihni ekspozitat e fotografisë.

• Protestat me vezë janë të dhunshme. Ato bëjnë pis ambientin dhe figurën e Partisë, për të cilin kemi marrë çmime. Çmimin e parë në turizëm dhe në integrim.

• Kapja peng nga civilë të Partisë e djalit që qëlloi me vezë, është gjithashtu dhunë. Dhunë që civilët e kanë pësuar vetë që në shkollë. Kur ata ishin në fillore, ishin kohërat kur prindi i thoshte mësuesit: “Rrihe! E ke lejen nga unë!”. Me atë ide të pastër për edukimin, edhe ata vendosën të edukojnë dy të rinjtë, pa e kuptuar se po ushtrojnë dhunë.

• Familjarja e Partisë që shante me fjalë të ndyra prostestuesin me vezë është dhunë. Dhunë, sepse, siç mund të lexohej qartë nga buzët, u shkelën disa rregulla sintakse sikurse edhe gjinore.

• Policia që kontrollon pa shkak njerëz në rrugë, është gjithashtu dhunë simbolike (e psikologjike). Nëse dikush mendon që kështu po instalon rendin, druaj se është fare jo profesional. Kriminelët e mëdhenj nuk ecin me biçikletë në rrugë e as janë shoferë furgonësh (ndaj të cilëve bëhet raprezalje). Madje, ata rrinë nëpër zyra duke drejtuar afera milionëshe me kostume firmato.
Sa për rendin, ai vendoset duke filluar nga makinat e parkuara dhunshëm. Në lagjen time, policia rrugore nuk ka hyrë prej 20 vjetësh. Ajo mjaftohet duke gjobitur makinat e parkuara keq në bulevard ose në bllok. Në lagjen time ndopnjë polic në të rradhë hyn vetëm për të luajtur bilardo.

• Një djalë i ri, i veshur mirë e me një femër të bukur në një makinë luksoze, ushtronte para ca javësh dhunë në mes të rrugës. I kapur duke shkelur rregullat e qarkullimit, ai dhunonte policin: “Ma merr patentën po ta mbajti, po vjen vetë Ilir Meta ta merr!”. Ai polic i trembur nuk ka arsye të jetë i qetë sot. Meta nuk ka si vjen më, por sigurisht që do vijë dikush tjetër.

• Analistët e gazetarët, në përpjekje për ta orientuar vëmendjen aty ku u intereson shefave, ushtrojnë gjithashtu dhunë mbi idetë e atyre që janë poshtë e që nuk kanë mundësi të flasin.

• Ata që nuk kanë mundësi të flasin, ushtrojnë dhunë në familje ose sherrosen me ata që u vijnë për vizitë duke konsumuar idetë e tyre se kush është më “plehra” në këtë vend. Shumë shpejt, do vijnë plehërat toksike nga Europa me semafor jeshil te gërma “O” dhe llogaritë e tyre do të bëhen lëmsh.

Ka shumë dhunë, në çdo element të jetës sonë. Dhe, dikush duhet të mbajë përgjegjësi për këtë. Përndryshe, të dhunuarit do kërkojnë të luajnë dhe vetë.

“VIOLENCE” – SLLAVOJ ZHIZHEK

Dy premisat e librit “Violence” të Zhizhekut janë: dhuna është subjektive dhe objektive. Dhunën subjektive e dallojmë menjëherë: një kriminel i dhunshëm, një turmë që hedh vezë mbi LSI, disa civilë që të marrin me zor brenda zyrave të Partisë apo një bombë në shkollë.
Dhuna objektive, vjen me dy forma, simbolike dhe sistemike. Dhuna simbolike është ajo e gjuhës dhe e koncepteve. Dhunë simbolike ushtrojnë përditë zëdhënëset e shtypit, ushtrojmë secili nga ne kur e ndajmë Shqipërinë në malokë e shqiptarë, e ushtron edhe ai polici i fshatit Gromas te filmi “Maya” kur konsideron terrorist njërin që ka dy qypa, e ushtron edhe turma e policëve që ngjajnë me çakej buzë rrugës. Dhuna e sistemit, është dhuna më e padukshme, që nuk ka emër. Dhuna e shkaktuar nga sistemi që kemi ngritur. Por efektet e saj janë po aq reale se çdo dhunë tjetër. Është ajo lloj dhune që i ka bërë tërë njerëzit tanë më të mirë të emigrojnë pa kthim. Është ajo që tha dhe Prifti në “Top Story”, “me këtë në pozitë, me atë tjetrin në opozitë e me atë pensionistin në presidencë, nuk mbetet tjetër veç të ikim nga Shqipëria”. Dhuna e sistemit është kapitalizmi i egër që kemi ngritur, ku shqiptarët punojnë thuajse të tërë në të zezë, ku sistemi gjyqësor i dhunon në favor të të pasurve, ku ndodhin incidente industriale me emrin Gërdec, ku minatorët vdesin çdo muaj galerive.

Kjo dhunë, dhuna e sistemit, bën që të lindë ajo dhuna tjetër, ku dy të rinj dje morën vezë e goditën simbolin e një Partie. Ishin vetëm vezë, dhe ishin vetëm 2.
I gjithë shteti, strukturat e dhunës të Partisë, familjarët e Partisë e shtypën protestën e vogël me vezë.
Por, nga kjo dhunë sistemi ata dy njerëz me vezë nesër do të bëhen 10, pas një muaji 100, dhe ndoshta jo shumë larg 100 mijë. Dhe unë kam frikë, që nuk do jenë më vetëm vezë.
Por, siç thotë Zhizhek, ju e nisët të parët dhunën. Ju, me sistemin tuaj.

MAYA
“Maya”, që lexohet “Maja”, duket një paqe e vërtetë kur e sheh në darkë, pasi ke qenë nën trysninë e dhunës së përditshme. Dhe të mendosh se është gjithashtu një film me dhunë!
“Maya” është historia e Samiut (Gent Kame), emigrantit të kthyer për të hapur një parukeri në fshat. Ai dashurohet me gruan e martuar, Majën (Rovena Lule), duke përfituar xhelozinë e shefit të policisë (Myzafer Zifla). Shefi ngre një sistem të tërë hakmarrjeje duke përdorur dhe një njeri të papunë (Arben Derhemi) që nuk e do Samiun.
Fotografia e filmit, imazhi, është nga më të mirët që ka prodhuar kinemaja shqiptare në shumë vjet. Petrela, nuk ka qenë kurrë e xhiruar kaq mirë. Muzika nga Hajg Zaharian, është muzikë e mirë filmi. Personazhet, kasti i aktorëve më duket i zgjedhur mirë, në disa raste shumë mirë, fytyrat e tyre më rrinë të dashura brenda karaktereve.

Nuk dua të diskutoj lojën e aktorëve, sepse loja e aktorëve varet nga fjalët që u ka vënë në gojë skenari, dhe skenari, përgjithësisht i la në baltë.
Subjekti tenton të sjellë një pjesë jete shqiptare. Dhuna është kudo e nënkuptueshme. Te mënyra sesi banorët e Gromasit duan ta përzënë Samiun, kot, sepse e quajnë “i huaji”, edhe sesi shefi i policisë shfrytëzon sistemin për interesat e veta, edhe sesi bija e vogël sillet ndaj së ëmës për ta ndëshkuar për “tradhtinë” e saj bashkëshortore. Kudo, marrëdhëniet janë ngritur mbi dhunë. Dhuna nga frika e fqinjit, thotë Zhizhek.
Por ky subjekt filmik, në të vërtetë është një ngjarje pa shumë ngjarje çka ka detyruar futjen e gërshërës së Samiut berber në montazh. Versioni i ri i filmit, i prerë fort në montazh, ka bërë që ngjarja të humbasë. Duhet të shohësh reklamën në TV, që të arrish të lidhësh ngjarjet në film.
Nga ana tjetër, filmi ka një shkëputje të fortë nga bota e vërtetë. Ata njerëz, ata policë, ai çift Drini-Maja, apo ai Sami artist, nuk janë të vërtetë. Jetojnë në Gromas po shtëpitë e tyre ngjajnë si vila borgjezësh. Mënyra si flasin, si komunikojnë, është e pavërtetë. Ajo që aktorët flasin është poezia e Lleshanakut, por jo realiteti i një Petrele, alias Gromasi. Kjo, ia hoqi rrënqethjen filmit.
Dhuna e sistemit dhe ajo subjektive ndaj Samiut apo Majës, ajo që duhej të na emociononte e të na indinjonte, humbiste. Humbiste në gjuhën letrare të Zyliha Milotit, fshatares që shpërndan qumësht...

Y!
Nëse duhej me “Y” apo me “J” titulli, besoj ka shumë pak rëndësi. Rëndësi ka çfarë ndodh në film. Dhe në film, nuk ndodh pothuajse asgjë. Vetëm gjëra të vogla, që nuk i japin dot as ritëm as ankth subjektit, dhe nuk na lejojnë ne të dashurohemi me personazhet.
Historia nuk rrjedh. Rrugës dalin gjëra të pajustifikuara dhe shikuesi nuk e kupton sesi erdhën punët deri aty. P.sh., pasioni i policit për Majën nuk është aspak i justifikuar në film... përveçse me narracion, apo voice over, quajeni si të doni.
Për të lidhur filmin ose zëvendësuar gjërat që mungonin ishte përdorur aq shumë narracion, dhe nga një zë aspak i këndshëm, saqë e kish çuar filmin në kufinjtë e një hartimi me pamje të bukura nga Petrela. Marrëdhëniet mes karaktereve në film jepeshin kryesisht me narracion, aq sa ti nuk i ndjeje më. Në momentin final, kur vajza e Majës i zhvishet lakuriq Samiut, të dashurit të së ëmës, momenti më dramatik i filmit, kinemaja plasi në të qeshura. Sepse, shikuesit nuk e rrokën dot dramën e filmit. As dhunën psikogjike ndaj së cilës vajza ishte e ekspozuar për shkak të së ëmës.

FUNDI I FILMIT TONË
Filmi kishte një moment shumë të bukur kinematografik, surreal, momentin e vrasjes së Majës (me gjasme). E dua shumë atë moment. Por, ky film, që nga fillimi nuk ishte surreal, dhe ajo copëz aq e bukur ngelet e varur në ajër. Është si një copë bakllavë e ngrënë pas peshkut e para maruleve.
Një moment tjetër i mirë filmik, është zbritja nga avioni e personazhit kryesor, Samiut, i ndjekur nga hijet e bashkëfshatarëve.
Sepse, ndryshe nga ç’dëshironte Samiu në fund e braktis Shqipërinë.
Siç do ikim të tërë nga ky vend, me sa duket, të ndjekur, sikurse dhe ai nga dhuna e sistemit dhe individëve. Nga dhuna e bodigardëve apo e zyrtarëve që përdorin shtetin si çifligun e vet, nga dhuna verbale dhe e koncepteve shoqërorë e mediatikë, dhe mbi të gjitha nga dhuna e një sistemi ku ata që kanë bërë para blejnë qetësinë e tyre dhe tolerancën tonë, me paratë që na kanë grabitur ne këto 70 vjet.

HOMO DRAGOBICUS

botuar te Shekulli, dt 9 janar 2011

Viti i ri, duket sikur do nisë vërtet me diçka të re, të ndryshme nga i vjetri. Prandaj dhe gjithë ai tërbim për të festuar. Duket, sikur po na vjen diçka krejt e re. Duket sikur të tëra hallet u mbyllën, dhe kur të zgjohemi gjithçka do jetë fringo dhe e bukur.
Ky është vetëm një iluzion. Kur të na dalë pija e festës, shumë prej nesh do shohin që gjithçka është ashtu siç ishte, në mos më keq.
Gjëja e fundit që mbaj mend nga viti që shkoi, ishte njëri që vrau (diku në Shkodër) dikë tjetër sepse e parakaloi.
Ai njeri është një nga ne. Ka të njëjtën pasaportë si ne, dhe mund të na qëllojë dhe komshi.
Këta, pavarësisht nëse jetojnë në Shkodër, Mallakastër a në periferi të Tiranës, janë njerëzit tanë. Ne nuk bëjmë dot sikur jemi ndryshe prej tyre, edhe pse e mendojmë. Jo vetëm ngaqë jetojmë në të njëjtin shtet e flasim të njëjtën gjuhë, por sepse genin e të larit të hesapeve me atë që na shkel, e kemi të tërë brenda nesh, pavarësisht sesa kemi kurajo për ta bërë.
Ndoshta jo të gjithë jemi gati të ekzekutojmë dikë për një parakalim apo në mes të rrugës. Ca, thjesht, vdesin aksidentalisht në gjueti.
Ka diçka shpellare brenda nesh dhe kur vjen fjala te shpellat më kujtohet ajo e Dragobisë.
Në këtë vit, kush i pirë, kush i papirë kemi ardhur të tërë, "ne" dhe "ata". Ky është viti ynë i ri, së bashku me ta, në të njëjtën varkë që quhet Republika e Dragobisë.
Që këtej, shqiptari i vitit 2011 është Homo Dragobicus.

PSE, AI!

Vazhdimisht dëgjoj në lajme për njerëz që vrasin tjetrin për një parakalim, për një femër, për një dhi. Jam përpjekur shumë të kuptoj, “pse?”.
Pse nuk e la të parakalonte pa e prishur qejfin? Pse nuk kuptoi që një fjalë ngacmuese nuk meriton një thikë? Pse nuk ia thith truri që një dhi ka rëndësi vetëm kur është në përkrenare, por jo kur të ha (padrejtësisht) barin këtej gardhit?
Pse, Homo Dragobicus vendos ta zgjidhë çdo problem, sado ordiner, me plumb?

Dikush mund të thotë, po të kishte një polic të ndershëm që të vërë gjobë aty ku ka parakalim të gabuar; po të ketë një gjykatës që atij që ngacmon me fjalë një femër ta detyrojë me punë publike; apo po të ketë mjaftueshëm bar për të gjithë sa ajo që hëngri dhia të mos përbëjë shqetësim, këto gjëra nuk do të ndodhnin.
Sigurisht, dobësia dhe deformimi i shtetit, ekzekutivit, gjyqësorit e shoqërisë civile, sidomos sa del nga Tirana, është një faktor favorizues.
Shndrrimi i qyteteve periferike në çifligje të disa pak feudalëve politikë e ekonomikë, i ka kthyer në shkretëtira ku dhuna e verbër është mjet standart komunikimi.

Por, kaq, prapë nuk mjafton për të justifikuar vrasjen e një njeriu të panjohur vetëm për një parakalim. As pse fjete me kushërirën e dikujt. E as për arsyen që bari i fqinjit, dhisë që kaloi gardhin iu duk më i mirë se i veti.

Problemi i vërtetë është brenda kokës së Homo Dragobicus.
Është marrëdhënia që ka njeriu, me veten e me të tjerë.

SI JETON AI

Njeriu i periferisë, autokton apo i ardhur, jeton një realitet deri diku virtual rrethuar nga koncepte të deformuara të sedrës personale, rrethit dhe pronës.
Vendin e tij në shoqëri ai e kupton përmes konceptit "të nderit" që gradualisht, ka marrë thjesht formën e sedrës.
Sedra e tij nuk është e sëmurë por është e ushqyer keq. Ai jeton vetëm për sedrën, duke prishur të tëra balancat normale të një njeriu që jeton në shoqëri.
Ai mund të jetë i varfër, ai mund të jetë kriminel, ai mund të jetë i pashkollë, i pasukesëshëm, i dhunshëm me gruan e fëmijët, fanatik, mund të jetë shumë gjëra, por këto nuk ia prekin "nderin".

Dikush ka fjetur me kushërirën? Dikush i vrau dhinë? Dikush e parakaloi në rrugë?
Atëherë i kanë prekur pronën! Në sytë e homo dragobicus-ave të tjerë ai sapo u deklasifikuar në shkallën shoqërore.
Sepse, ai përkufizohet nga ato që ka: një femër, një dhi, një makinë. Po të mos jetë në gjendje ti mbrojë ai do të konsiderohet hallkë e dobët në zinxhirin e dhunës. Dhe jo vetëm ai, por dhe tërë rrethi i tij.

SI GËZON AI

Sa del jashtë unazës e deri në Kala të Dodës jeta e njeriut është të hajë, të ketë strehë, të riprodhohet, e kryesorja: të mbijetojë. Jo më kot, sa del nga qendra e Tiranës, e vetmja gjë që mund të bësh është të gjesh një vend të mirë për të ngrënë, sepse nuk ka asgjë tjetër për të bërë. Nuk ka asnjë vend në Shqipëri ku të mund të argëtohesh, përveç peshkut.
Ky, është vendi ku Homo Dragobicus jeton përditë. Më saktë, mbijeton përditë.
Njeriu i shtyrë në kufinjtë e ekzistencës bazë do të reagojë po me instikte bazë.

Bota e tij emocionale nuk shkon përtej filmave me Vandamin që i merr më seriozisht se ç'duhet dhe muzikës së dyshimtë në kasetofonin e tij. Unë nuk po kërkoj që njeriu i periferisë të lexojë libra. Por, të paktën, të mos masturbojë me një pjesëmarrëse në një reality show.

Ai nuk këndon, por dhe kur këndon, në fund të pijes dalin pistoletat.
Ai nuk dashuron. Ai vërtet ka një grua, për të cilën kujdeset shumë, deri në posedim, meqë ajo do i japë pasardhës, por kjo nuk e pengon që nëse ka para të shkojë "për punë" në Podgoricë për të gëzuar në shtëpitë publike atje. Ju rrallë, qëllon që e zhdëp në dru edhe punëtoren e seksit.

Unë nuk po them që ai nuk është në gjendje që të ndjehet i lumtur. E lumtur është dhe macja ime pasi ushqehet.
Por, nëse lumturia është të luajë bilardo, e pastaj të vrasë shokun e ngushtë për lojën, kjo lloj lumturie na çon përsëri te shpella.

SI MËSON AI

Në mjedisin e tij, modelet e vetme janë të ngjashmit e vet.
Njerëzit e kultivuar, sapo kanë një mundësi, i kanë braktisur qytetet, kanë rendur drejt Tiranës, ose më mirë, drejt perëndimit.
Intelektualët dhe artistët, ata që përcaktojnë normat shoqërore të një qyteti në periferi e në rrethe nuk ekzistojnë më, ose më keq, përbuzen si qenie inferiore.

Qytetet ua kemi dorëzuar atyre që nuk janë në gjendje ose nuk kanë dëshirë të ndërtojnë qytetari, apo atyre që vijnë në qytet me mentalitet pushtuesi, me mentalitetin që të zënë tokë, jo të zënë vend. Modelet qytetare, pra, janë zhdukur.

Modelet e vetme janë zengjinët e rinj, ata që janë bërë të pasur në mënyra të dyshimta dhe që e mbrojnë pozitën e vet të re me metoda po aq të dyshimta. Atëherë pse, duhet ta marrim inat homo dragobicusin? Ai thjesht po imiton të fortët e rinj të qytetit.

SA VLEN AI

Homo Dragobicus vlen shumë.
Ai i duhet politikës, sepse me pak zgjuarsi, konceptet e tij për "nderin" mund të jenë mjaft dobiprurëse për të ndërtuar armatat e fanatikëve e militantëve politikë.

Ai i duhet kastës së re të çifligarëve, sepse, është lehtësisht i sundueshëm, mjafton të luash me ato pak elementë naivë që përbëjnë sedrën e tij. Homo dragobicus i bën feudalët të ndjehen mirë. Sigurisht që ata vetë nuk kanë ndonjë qëllim të dalin nga shpella. Ambiciet e tyre janë të thjeshta "më mirë i pari i fshatit...".

Ai i duhet rrethit të vet, sepse, me këtë shtet, asnjë nuk është i sigurt. E vetmja gjë që mund t'i ruajë ato vajza e ato dhi, është vetëm frika, se dikush të vret për një fjalë goje.

Ai na duhet dhe ne, për të kuptuar veten tonë karshi këtij vendi.
Homo Dragobicus është pasqyra e shoqërisë sonë. Ne mund të mos shihemi një ditë, një javë, a madje dhe një vit në pasqyrë. Po pasqyra është aty. Në daç quajeni dhe portret. Portreti që shndrrohet në mostër, ndërsa ne mbesim të rinj.

SI DO NDRYSHOJË AI

Dikur kam menduar që ekonomia i ndryshon njerëzit. Po të kenë prosperitet nuk do duan ta humbin atë që kanë për një parakalim, femër apo dhi.
Por, realiteti që jetojmë përditë na tregon se ata që kanë para, thjesht kanë mundësi të punësojnë dikë tjetër të vrasë.

Kam shpresuar që duke shkuar jashtë shtetit do të adaptohen, ndryshojnë, asimilohen. Por, shumë prej nesh edhe kur shkojnë jashtë krijojnë Little Dragobitë e veta, ku vrasja për "nder" është nder.

Tani thjesht mendoj se Homo Dragobicus, nuk mund të ndryshojë.

Duhen ndryshuar shumë kushte njëkohësisht, ekonomike, sociale, kulturore e politike, që ne nuk kemi mundësi ta bëjmë.
Duhet ndryshuar edhe ndikimi i mbrapshtë që Tirana ka tek ai, që nga TV e deri tek figurat publike.
Duhet t'i mësojmë të bëjë qejf më shumë, të dojë më shumë, të qeshë më shumë.

E shihni sa thuajse e pamundur që është?

Homo Dragobicus, nuk mund të ndryshojë. Ai, është i paaftë të ndryshojë veten e vet e as që ka dëshirë ta bëjë. Madje, jam i sigurt që nuk ka për ta lexuar as këtë Tartë. Unë shoh një problem tek ai, por ai nuk gjen asgjë që nuk shkon te vetja.
Madje, ai sheh një gjë që nuk shkon tek unë!! Parakalim tim të gabuar... Bang-bang! Dhe gëzuar vitin e ri.