KOZMIKOMIKET: Copërat e Një Pranvere Joshqiptare

Përmendet shpesh fraza e Montanelit, “do votojmë me hundën mbyllur”. Gënjejmë veten. Atë frazë e kemi kaluar që më 2005. Tani jemi Nazimet që votojmë për Fiqirinjtë, dhe marrim nga 4 vjet dënime të njëpasnjëshme.

botuar te Revista Klan,e shtunë, 12 maj 2013


orion shima - dreri
...........................

Para shumë muajsh, nuk e di pse, isha në pritje të një “pranvere shqiptare”. Jo pranverë të vërtetë, me heronj e me barrikada, por një “diçka” rizgjuese. Nuk ka. Nuk ka për të patur. Është shumë e vështirë të zëvendësosh një “pranverë shqiptare” me çfarëdo procesi tjetër zhvillimi. Ndoshta jemi në këtë pikë të dëshpëruar sepse nuk patëm një revolucion të vërtetë në vitin ’90. Patëm një inat të verbër me një bust, dhe kaq. Ama, atij busti i punuam qindin, por na ranë shpejt nervat. Bishtpëllumbsat që e tërhoqën zvarrë bustin kushedi ku heqin zvarrë ditët të bërë çyryk nga shiringat gjermane. Ndoshta në ’90 na duhej një revolucion i vërtetë dhe jo një “hapje” me anë të pardesyve të bardha. Dhe s’kam kujt t’ia vë fajin. Ramizi iku pa treguar asgjë, dhe iku madje me të shtëna topi.

Kanë dënuar me 10 vjet Nazimen. Simbolin e vajzave të vogla të dhunuara. Në fotot e gjyqit, mbase është përshtypja ime personale, por ishte e vetmja qenie me fytyrë të butë në sallë. Punonjësit e sistemit tonë gjyqësor, publiku e policët kanë adaptuar pamje egërsie, në pamundësi për të na dhënë një sistem të rreptë por të drejtë. Fytyrat e tyre janë të vrazhda, në pamundësi për të qenë të drejta. Nazimja – e vetmja fytyrë njerëzore në ato foto. 10 vjet për të. Dhe dëgjova që “qenkemi ndarë mirë” se mund të “hante” më shumë.

Duke gjykuar nga fytyrat në dritaret e autobusit, shkruan Lubonja, më shumë se autobus i rilindjes (...me të vogël! Me të vogël! Nuk kam për ta shkruar kurrë me të madhe rilindjen e 1 prillit) ai është autobus i konfliktit të interesit. Pak ditë më parë, një blogiste thuajse i lutej Lubonjës që të bënte diçka alla Beppe Grillo (!!). Nuk mund të ketë dëshpërim më të madh se kaq. Përmendet shpesh fraza e Montanelit, “do votojmë me hundën mbyllur”. Gënjejmë veten. Atë frazë e kemi kaluar që më 2005. Tani jemi Nazimet që votojmë për Fiqirinjtë, dhe marrim nga 4 vjet dënime të njëpasnjëshme.

Kanë vënë një bust të Sabri Godos diku. Nëse Godo do meritonte një bust, do ishte sepse ka shkruar “Skënderbeun” dhe ”Ali Pashë Tepelenën”. Këta libra, pa ekzagjerim, dikur i kam lexuar me 10-ra herë. Kryetari part time i Tiranës e cilësoi si “politikani që...”. Godo - të më falë familja - nuk mund të ketë një bust si politikan. E vetmja vepër e tij politike (pa folur që na la në derë Mediun) do të kishte qenë kushtetuta – dhe ata që e ndërtuan mund të kishin qenë etërit e kombit. Por, të njëjtët që i ngritën bustin ishin ata që ia hoqën mundësinë të hynte në histori si një nga etërit e kombit. Kushtetuta e tij u përdor si zhele nga 2 vetë, dhe të tërë dhanë nga një dorë. Kushtetuta nuk u gdhend në gur, po u shkruajt në rërë. S’ka më etër, edhe pse ka buste. Kushtetuta, e vetmja vepër e tij, nuk i thotë askujt, asgjë.

Argëtimi më i madh këto kohë janë llogaritë elektorale. Të gjithë, edhe ata me akses në informacione “të brendshme” edhe me ata në akses vetëm në tituj gazetash, bisedën më të përzemërt kanë atë të llogarive elektorale. Kaq këta, aq ata. Ky mandat, ai mandat. Del 8 me 3 apo 7 me 6. Shpirti ynë prej bixhozxhiu e tejkalon atë prej qytetari. Nëse kemi patur ndonjëherë shpirt qytetari. LSI-ja e ka marrë tashmë legjitimitetin e të qenit opozitë dhe rilindje njëkohësisht, dhe kurioziteti ynë është te mandatet. Mandatet, alias, lepujt.

Njoh njerëz që janë shumë të bindur që PD dhe Berisha na kanë ndërtuar rrugë, na hoqën vizat e na futën në NATO. E besojnë realisht. Nuk shtiren. Jemi një komb i mpirë. Edhe ata që nuk marrin drogë marrin shumë rrezatim tv. Blogjet të mbushura me shqiptarë të verbër që vetëm presin dhunshëm sa majtas-djathtas. E vërteta është një elefant i madh në dhomë.

Nuk kanë për ta vënë kurrë bustin e Lirak Bejkos. Nuk e vënë as ata që po ikin e as ata që po vijnë. Heronjtë e vërtetë sot nuk kanë buste. Kanë pirgje me gurë. Ne duhej të kishim vënë të tërë nga një gur aty ku u dogj ai.“Ne kush?” është pyetja që më dhemb.

Rama nuk hap telefonin. Ashtu e mendon ai bashkëpunimin. Sa të firmosësh, pastaj... shhhht, kam punë të tjera. Më kujtohen bisedat e Ngjelës me Pollon në 2005-n (s’di se kush i rrëfente në një libër) që në mitingjet e aleatëve të lumtur e të barabartë, shihnin gjithmonë para vetes shpinën e Mediut. Trenisti, nxirrte te lokomotiva të preferuarin e tij. Kur treni është nisur, nuk mund të kërcënosh njeri se do hidhesh nga dritarja. Edhe po u hodhe, nuk të sheh njeri.

Prej vitesh numëroj xixëllonjat në maj. Dhe çdo vit, pakësohen. Në rrugicën time kam parë vetëm njëckë këtë vit. Nja 2-3 vjet. Kishte me qindra para 10 vitesh. Efekti i çimentos. Shoh pallate të ngritura me ngut, para se të bëhen zgjedhjet. Me letra, mund të jenë të tërë në rregull. Por mbrapshtinë urbanistike të tyre nuk mund ta justifikojë asnjë letër.

Katedrale e xhami betoni që i bëjnë karshillëk njëra tjetrës. Kush ta ngrejë më të lartë, kush të derdhë më shumë beton. Xixëllonjat dinë më shumë. Mostra të një zelli fetar në një vend të mbushur me paganë e të pabesë. Godzilla që kanë zënë hapësira publike në emër të “tolerancës fetare”.

Koço Kokëdhima në TV, që deklaron se nuk i ka askujt borxhe. Që e thërret “Saliun” “doktor”.

Skënder Tufa, i rrethuar me policë kudo që shkon, sepse është “public enemy” i vërtetë e i vetëm. E ruajnë se ai godet me vezë Kryeministrin.

Është maj. Në netët e verës, sidomos vonë, kur makinat janë rralluar, vërtet nuk ndjehet aromë lulesh por ka një lloj gëzimi e jete në ajër. Shoh njerëzit që mbyllin dyqanet, për të shkuar në familjet e tyre. Biseda të gjalla në trotuar. Ka biçikleta. Ka miq që mblidhen për një birrë. Ka djem që mbështeten pas murit e flasin për sportin e për femrat. Ka të qeshura me zë të lartë. Sepse, është verë. Njerëz të thjeshtë, që përpiqen të bëjnë sikur jetojnë në një vend normal. Njerëz që as dinë, e as kanë si korruptohen, që paguajnë taksat, që kanë një ëndërr të vogël, e kujdesen për fëmijët e tyre. Doja para ca muajsh që në një kohë si kjo, t’i shkruaja një letër të hapur (që sigurisht as e merr mundimin t’i lexojë) Edi Ramës. Një letër ku t’i bëja vetëm një pyetje. Çfarë do t’u ofrojë këtyre? Dakord, kishte diçka për t’i ofruar dhe Kokëdhimës. Po këtyre njerëzve? Këtyre që nuk korruptohen?? ÇFARË DO T’U OFROSH KËTYRE NJERËZVE?

Kush i vë bustet në këtë qytet? Kush e hedh idenë, kush e merr vendimin? Asgjë nuk dimë. Vënia e busteve ka nevojë për debat publik. Por, debati publik është kthyer në një nevojtore të papërdorshme publike. Dhe e kanë sabotuar me qëllim. Nuk duan të dëgjojnë zhurmën e qenve në rrugicë. Në këtë qytet nuk bëhet asgjë që ka lidhje me shpirtin e qytetit. Këtu dhe bustet vihen me një telefonatë.

Beppe Grillo? Pa qenë ekspert, besoj se Grillo është këtu ku është, sepse para 15 vitesh, italianët paguanin biletën për të dëgjuar monologët e tij (anti)politikë. Duhet ta ndihmosh të mbijetojë atë që do të artikulojë për ty të vërtetën. Ata pak – sa pak kanë mbetur – gazetarë shqiptarë që do të donin t’i qëndronin sistemit e të flisnin të vërtetën, e vetmja mënyrë që të jetojnë është të marrin rrogën te X-i apo Y-i që nuk dihet se nga i marrin lekët.

Skënder Tufën nuk e lanë të kandidonte i pavarur. Do doja shumë të votoja për njeriun që gjuan me vezë.

Është pranverë në Shqipëri, por asgjë nuk mban erë pranvere.

KOZMIKOMIKET: Rilindja tjetër - ajo e “vrasjeve”

botuar te Revista KLAN para 4 ditësh.


projekti artistik Kill The Poor / Eat The Rich - ndërhyrje mbi një limuzinë të zezë hummer për transportimin e artdashësve gjatë Armory Show 2010, New York.


................................

Shqipërinë e kanë shtënë në dorë të pasurit. Sistemi që ata po ndërtojnë falë përfaqësimit të tyre e të parave të tyre në ekzekutiv, legjislativ e drejtësi, promovon, mbron, u jep mundësi e pasuron vetëm ata. Si për cinizëm, të varfërve ua merr dhe atë pak që kanë duke u shitur shtrenjtë diploma false, të një shkollimi fals. Të pasurit, marrin diploma të vërteta diku jashtë.
Mediat e blera prej tyre i mbajnë ata të çimentuar në vitrinat e jetës sociale e politike, duke bllokuar çdo lloj të vërtete që buron nga lumpeni. Në media del vetëm e vërteta e tyre. Këto i kam thënë njëherë në shkrimin “Sa e Vogël është e Keqja” botuar në revistën Klan, që e hapja me frazën “po ta dinit kush i ka lekët në këtë vend, do të habiteshit”. Në fakt askush nuk habitet më. E parë me këtë sy, gjithçka ka marrë fund.
Të pasurit zotërojnë sistemin bashkë me këdo që gjallon brenda. Pra, ose ik në perëndim, ku sistemi është më i stabilizuar dhe i balanacuar, ose konvertohu në këtë sistem korruptiv. Kështu duket. Por jo e gjithë shpresa është e humbur. Mund të ketë një rilindje. Jo një Rilindje si e Metës me Ramën. Por një rilindje tjetër, përmes eliminimit të pushtetit të të pasurve. Një “vrasje” e tyre, por me pambuk. Një rilindje që zë fill me atë që sistemi s’është në gjendje të bëjë.

“1984”

I rikthehem vazhdimisht “1984”-s së Orwellit, si një nga shpërfaqjet më të zeza që mund të marrë fati i njerëzimit, skenar që për pak u realizua në gulagët e Europës Lindore. 1984-a e pati rastin të materializohej e nuk mundi. I shkoi shumë afër, por prapë nuk u bë dot. Arsyet janë të shumta dhe argumentat mund të presin thellë. Por, ndoshta është vetë gjendja njerëzore që nuk mund të jetë e tillë. Është e panatyrshme. Ndoshta etja për të vërtetën është stadi i vërtetë i qenies njerëzore. Dhe e vërteta nuk mund të çojë kund tjetër përveçse te trekëndëshi i barazisë-lirisë-vëllazërisë. Ndoshta, diktatura e të pasurve nuk ka shans të jetë gjendja e përhershme njerëzore. You cannot fool all the people all the time. Sado të pasur të jenë, sado ta kenë uzurpuar e korruptuar deri në palcë sistemin, instalimi i 1984-s është i pamundur. Ndaj, ka ende shpresë. Në sistem ka plot vrima ku mund të lëvizin jo elefantë, por milingona.

Bota e nëndheshme e milingonave

Ekuilibret deri edhe ekologjike të kësaj bote mbahen nga milingonat. Gjithmonë do jetë një grup milingonash që do të kundërshtojë sistemin. Sistemi jo vetëm që nuk është i përsosur për të shtypur, por, falë injorancës që prodhon vetë krijon mundësi pafund për ta luftuar. Injoranca që kanë mbjellë përmes sistemit arsimor aktual, nuk na le asnjë shpresë tek një brez i ri që të rindërtojë Shqipërinë. Por, pikërisht, kjo injorancë u heq mundësinë të ndërtojnë një sistem të pacënueshëm shtypjeje. Për një fat të madh - injorancë, neglizhencë periferie, mos “ngritje peshë në kandar” - shumë gjëra kalojnë pa u vënë re nga sistemi. Kam parë të jepen në TV dokumentarë që në Perëndim do i kishin bllokuar menjëherë, sepse thonë të vërteta të padëshirueshme për sistemin. Dokumentarë që qarkullojnë me vështirësi e nuk do mundesh kurrë t’i shohësh në një kanal publik në Europë. Fat i madh të jetosh në Shqipëri e t’i shohësh një pasdite të ngeshme në TV. Në Shqipëri, ku askush nuk sheh dokumentarë.
Milingonat kundër sistemit, mbajnë gjallë të vërtetën. Dhe kjo është fitorja e parë. Mbrojtja e së vërtetës me të tëra mënyrat. Pastaj, të pasurit tanë nuk janë as të zgjuar e as të shkolluar mjaftueshëm për të ditur se çfarë bëjnë. Ata vrasin veten, pa e ditur.

Të pasurit vrasin veten me injorancën e vet

Andi Kananaj argumenton se pasuria nuk përcillet kurrë tek 7 brezat (duke iu referuar konceptit “filani ka siguruar 7 breza”, sigurisht me metoda korruptive.) Nga ana tjetër injoranca dhe egoizmi, kanë bërë që për të siguruar 7 breza kanë shkatërruar Shqipërinë sa të mos mund të arrijë as te brezi i dytë. Një vend i falimentuar, çfarë do t’u duhet nipave? Apo ajri ynë toksik? Apo toka e helmuar? Apo bregdeti i çimentuar e me vajra?
Të pasurit, kanë harruar se edhe ata vdesin. Nuk ka ende kurë për kancerin, e as për alzhaimerin. Sëmundje me një sens barazitizmi të shkëlqyer. Pasuritë e tyre, do të hahen nga administratorë hajdutë, nga dhëndurë të shthurur, ose do të zënë veten përfund nga paftësia e tyre menaxhuese.
Sot shoh aktivë në politikë, biznesmenë që ishin të aftë të ngrinin perandori duke shqyer pronat publike, por të paaftë për të administruar pasuritë e përfituara. Ata, përmbysen si dinosaurë në moçale, nën peshën e stërmadhe e të pamanaxhueshme. Dinosaurë injorantë, kapadainj, dhe të palumtur.

Të pasurit vrasin veten me palumturi

Çuditërisht një nga armët më të forta të sistemit është mbajtja e të varfërve në një nivel palumturie të vazhdueshme. Mafiet, thotë Roberto Saviano, e organizojnë jetën e tyre mbi palumturinë. Janë organizata që shumëfishojnë stërvitjen e palumturisë. Nisen nga principi se realiteti nuk ndryshohet, shkruan ai. Pushteti i diktaturave, shkruan William Reich, diktaturave pak a shumë mediatike, bazohet në marrjen e miratimit nga qytetarët të cilët nënshtrohen sepse nuk kanë arritur kurrë të realizojnë vetveten plotësisht e në kapacitet të plotë nga ana emotive e seksuale, duke mos qenë në gjendje të krijojnë respektin e duhur për jetën e tyre. Këtu e gjen Jacopo Fo arsyen se pse kaq shumë italianë votojnë partinë e bunga-bungës.
Saviano mbron idenë që duhet të vazhdojmë të ëndërrojmë. Dhe nuk e kam fjalën që të ëndërrojmë për të frekuentuar klubet shik, për t’u ndjerë “barabar” me pasanikët, në tavolinën ngjitur tyre, e duke imituar stilin e tyre. E kam fjalën për ide dhe kreativitet. E kam fjalë për ëndrra që e plotësojnë njeriun.
Duket në fakt shumë idilike, naive e deri dhe absurde nëse ballafaqohet kjo ide me mënyrën se si ne e jetojmë e përjetojmë realitetin. Por, e vetmja gjë që mban gjallë njeriun përballë diktaturës së të pasurve, është forca për të ëndërruar, dashuruar e krijuar. Na duhen qytetarë pa komplekse dashurie e seksi, të zotë për të ëndërruar përtej “ku do shkoj në plazh sivjet”. Prej këtej, dhe jo prej masterave të injorancës, dalin qytetarët dinjitozë të së nesërmes. Qytetarë që do të dinë t’i vrasin të pasurit, duke rifituar pushtetin ekonomik: Atë të konsumatorit.

Vriti të pasurit me pambuk

Janë disa vende në Tiranë që unë nuk kam hyrë e as nuk kam në plan të hyj. Disa objekte biznesi që unë i identifikoj si objekte mafioze ose si vepra të korporatave ose si biznese të monopolit ekonomik. Dhe kam arritur të jetoj normalisht, pa pasur nevojë për akses në to. Nëse të tërë qytetarët do binin dakort të mos blinin një produkt, pasaniku përkatës vdes. Biznesi i tij mbaron. Pushteti i tij politik zvenitet. Sepse, pushtetin në kapitalizëm, në të vërtetë e ka konsumatori. Konsumizmi është arma diabolike kundër lirisë. Sado paradoksale, ata, janë të pasur falë jush. Nesër do na shesin dhe ajrin e ujin. Dhe do të jetë tepër vonë. Ajri nuk është një dyqan që mund ta bojkotosh. E as një produkt që mund ta snobosh. Por, nëse konsumizmi brenda jush është më i fortë se ndjenja e lirisë, atëherë nuk e meritoni lirinë. Meritoni markat që ju shesin. Meritoni luksin bosh. Dhe çizmen në kurriz.