Kur duan të flasin për politikë, stambollitët i vendosin telefonat në një tavolinë larg. Tashmë dihet, edhe kur janë të fikur smartphone-t mund të kthehen në vegla përgjimi. Dhe shteti i Erdoganit nuk ka skrupuj të përdorë të gjitha mjetet, edhe të paligjshme, për të futur brenda disidentët dhe për të betonizuar pushtetin. Në biseda, aq njerëz sa pranuan të shprehen, mund të kuptosh se sa shumë ua ka ulur kokën diktatori atij populli, dikur aq të gjallë. Ai i shtyp protestat me dhunë, ai mobilizon militantë islamikë që e duan më shumë se babanë fizik për t'i ndërsyer ndaj protestuesve, ai bllokon rrjetet sociale, ai përgjon këdo dhe arreston këdo, ai do të rivendosë dënimin me vdekje. Madje, ka vendosur të mos ndërrojë as orën, ndoshta thjesht për karshillëk ndaj pjesës tjetër të botës. Fotot e Kemal Ataturkut janë rralluar nëpër vende publike. Erdogan do preferonte, si gjithë diktatorët, si dhe Edi K. Rama, që historia nis me të.
Erdogan është pjesë e një vale regresi që duket e pandalshme në vendet e pakonsoliduara të lindjes, të të gjitha lindjeve, asaj europiane, të mesme apo të largët, ku njerëz me prirje autoritariste ia dolën të shartojnë modelin e diktaturave komuniste me demokracinë, duke e mbajtur diktaturën në këmbë me vota. Problemi është që pasi i ke vënë një herë prangat në dorë, qoftë edhe për shaka, qenka shumë vështirë t'i heqësh.
Më kujtohet Mero Baze i datës 3 Prill 2013, që në editorialin “Më kokulur”, u shkruante Ramës dhe Metës, të sapofejuar, “...më kokulur kur dilni para kamerave. Aq kokulur, sa të paktën të mos na shihni në sy, se ndoshta ua falim, ngaqë rradhën për të ikur e ka Berisha.” Ky ishte kanalizimi i zhgënjimit pas aleancës amorale të 1 prillit se pasi të heqim qafe Berishën, i cili kishte rradhën, do heqim qafe këdo tjetër që do të na marrë nëpër këmbë si ai. Dhe ja ku jemi, me prespektivën që diktatori i vogël i Ballkanit, byrazeri i Erdoganit, t'ia tejkalojë edhe Berishës në pushtet.
Tirana brenda Stambollit
Stambolli i sotëm më kujtoi Tiranën. Në vende pa qytetarë, si ne, shpresa mbetet që vendet me qytetarë të ndërhyjnë. Evropa, me një fjalë, ose Amerika. Në Turqi, të pamundur për t'ia dalë diktaturës me vota ose me protesta, sepse ajo i manipulon të dyja, njerëzit kanë filluar të ikin me mijëra. Si tek ne. Alternativa tjetër është të presin vdekjen e Erdoganit siç prisnim ne të Berishës. Siç do presim ne të Ramës, pastaj do presim të Veliajt, e me rradhë... Siç presin të sëmurët terminalë heqjen e tumorit, duke mbajtur shpresë. Enveri na tregoi që diktatorët vdesin shumë vonë, më vonë se ne.
Sjellja e Erdoganit pas grushtit të shtetit i ngjan shumë asaj të Berishës pas 11 janarit. Sjellja e tij para grushtit i ngjante si dy pika asaj të Edi K. Ramës tani. Agresioni ndaj mediave, blerja e mediave, injorimi i protestave, zhdukja e të vërtetës dhe ngritja e kultit të njeriut që punon dhe po ndërton “shtet”. Ndërkohë me mijëra turq e shqiptarë ikin në perëndim, dhe mbeten vetëm ata që nuk kanë mundësi të ikin, ose ata që janë nënshtruar tashmë dhe përpiqen thjesht të mbijetojnë.
Rama nuk ka nevojë të arrestojë kryeredaktorë mediash opozitare, sepse thjesht ata nuk ekzistojnë. Mjaftohet që të heqë nga ekrani çdo lajm që nuk i pëlqen. Dhe askush nuk proteston. Por dhe po të protestonte, ju nuk do ta merrnit vesh, sepse nuk do të dalë në lajme. Krahasuar me Erdoganin, Edi K. Rama është me fat. Nuk ka fare ushtri që të mund t'i bëjë puçe, e as traditë sekulariste ose opozitare që t'i dalë përballë. Ne nuk kemi as filozofë (skolastikë ose urbanë) që të na shërbejnë si pika referimi.
Turpi i Europës
Ndërsa isha atje, Erdogan arrestoi kryeredaktorin dhe gazetarët e Cumhuriyet, si pjesë e strategjisë për të shuar çdo zë opozitar. Kjo është ekuivalente sikur Theresa May të arrestonte kryeredaktorin e Guardian, apo Merkel të fuste në burg krejt stafin e Der Spiegel. Megjithatë Merkel hesht.
Deri më tani, Erdogani ka arrestuar 37 mijë njerëz, pas grushtit të dështuar të shtetit, ka pushuar mbi 100 mijë nga puna në administratën shtetërore, ka mbyllur 170 media opozitare. Dhe Europa hesht.
Ajo që po ndodh në Turqi është shumë Europiane, por Europa hesht. Kompromisi i Europës me Erdoganin më kujton kompromiset që ambasadorët amerikanë e liderët europianë bëjnë me diktatorin tonë të rradhës, për arsye që nuk do i marrim vesh kurrë. Ata që dinë të lexojnë ngjarjet e kanë kuptuar që ligji për plehrat ishte një qokë për kushedi se kë nga ndërkombëtarët. Ndaj nuk e pamë as Ambasadorin amerikan e as ndonjë europian të dalë e të shprehet. Shpresa që ne mbajmë tek Europa është një tallje me veten. Europa na ka lënë e do të na lërë në baltë për një diktator që u jep atë që duan. Si Erdoganin. Europa ka depresionin e vet, dhe nuk ka kohë as energji të merret me depresionin tonë.
Bella Ciao
Depresioni lexohet qartë në rrugët e Stambollit, një qyteti ku kam qenë me dhjetëra herë, po kurrë nuk e kam parë kështu. Hotelet e mrekullueshme me emra që evokojnë kohët e Agata Kristit tani lëshojnë dhoma me çmimet e një moteli të zvjerdhur në Tiranë. Dyqanet, thuajse bosh. Allçaku, një shitës flokëgjatë që ka jetuar në Këln, nuk mund ta besojë se ne kënaqemi kur e vizitojmë Stambollin. “Pse vini këtu?” është pyetja e atij që jeton brenda burgut. Në rrugicat e Istiklalit 3-4 të rinj, po shumë të rinj, këndojnë pas mesnate “Bella Ciao”. Edhe në Tiranë këndohej Bella Ciao përpara mostrës së betonit në park. Por diktatorëve nuk u bëhet shumë vonë për këngët e revolucionit. Ata kanë mbështetjen e kompanive të betonit me të cilat blejnë mediat dhe të vërtetën. Bashkia e Tiranës arriti ta kthente një krim urban e ekologjik në një propagandë për gjoja një park fëmijësh. Rama, shembi stadiumin në mënyrë të jashtëligjshme, kundërshtuar nga të gjithë e dukshëm për aferë korruptive. E bëri fakt të kryer, sepse mendimi juaj e i imi nuk kanë vlerë për të. Këto janë Gezi parku jonë, por ne nuk jemi turq, dhe ne nuk protestojmë. Ne jemi dembelë, sipas Kryeministrit, dhe këtu ka të drejtë, jemi shumë dembelë për të rezistuar.
Eyüp, është një lagje që e shëtisim më këmbë. Më habisin rrugët e mbushura me vajza e deri fëmijë të mbuluar me ferexhe. Kurrë nuk kam parë kaq shumë ferexhe në Stamboll, sa këtë herë. Përveç arkitekturës, ajo lagje e ata njerëz ndjellin trishtim. Më këshillojnë të mos puthem me gruan në rrugë: lagjia e Erdoganit, më thonë për këtë lagje ku partia e tij fiton shumicën. Edhe ne i kemi “lagjet e Ramës”. Zonat, ku nuk ka rëndësi e vërteta, ku votohet gjithmonë njëlloj, ku ndryshimi nuk bën sens e ku e ardhmja është vetëm nën liderin.
Duke i blerë mediat, duke deformuar të vërtetën, duke shpërfillur ndjeshmëritë publike e duke na vjedhur atdheun, duke paketuar para e milionerë të dyshimtë për zgjedhjet, duke i mbajtur masat në injorancë diktatorët kanë të njëjtën fytyrë.
Sfida jonë e fundit, është që ose të luftojmë për kaq pak sa na ka mbetur, ose të shkojmë e ta këndojmë Bella Ciao-n diku tjetër. Atje, ku nuk ka nevojë, sepse nuk ka as Ramë e as Erdogan. Miku im, Allçak, do ju sugjeronte Këlnin.
No comments:
Post a Comment