Në vend të një Tarte në fund të vitit

Intervistë
botuar te Shekulli, Sh2, dt 26 dhjetor 2010 me titullin "Paraja nuk i ndryshon njerëzit"

1. Si mundet një njeri i vetëm të ndryshojë botën?

Duke vjedhur informacionin. Duke e bërtitur të vërtetën. Duke rezistuar. Duke shkuar në burg. Wikileaks.

2. A është e mundur të mbrosh etikën dhe të jesh i suksesshëm njëkohësisht (në Shqipëri)

E pse duhet ta bësh? Është shumë më e thjeshtë të jesh i suksesshëm e aq. Punë e madhe etika.

3. A ka një moment kur njeriu duhet ta kuptojë që nuk bën për atë punë dhe duhet të dorëzohet apo duhet të këmbëngulësh deri në fund për ëndrrën tënde sado surreale të jetë? Nga ta kuptojë njeriu i thjeshtë ku është caku? A kam më moshë që të dua të bëhem astronaut unë? Apo balerin?

Të vetmet caqe që ekzistojnë janë ato që na ve mendja jonë. Kam frikë se problemi ynë është e kundërta. Nuk kemi më ëndrra, aq më pak surreale. Duke përjashtuar këtu ëndrrën e 90% të të rejave që duan të bëhen si Paris Hilton, dhe ëndrrën e 90% të djemve që duan një makinë të shtrenjtë. Jo se këto nuk janë ëndrra, po ata as pas këtyre nuk rendin.

4. Çfarë të ka mbetur pa thënë?

Asgjë që nuk dihet. Unë vetëm përsëris ato që kemi nisur ti harrojmë.

5. Cila është gjëja për të cilën të dhemb më shumë në Shqipëri?

Gërdeci brenda shpirtit.

6. Po në politikë?

Parvënytë.

7. Po në gazetari?

Laviret.

8. Po në art?

Ata që shiten për artistë, kur në të vërtetë nuk bëjnë art.

9. Ke menduar ndonjëherë të emigrosh?

Njeriu nganjëherë arratiset. Meshkujt, sidomos. Gabimisht, nevojën e burrit për tu arratisur e kanë quajtur emigrim. E parë kështu, unë gjithmonë rri me sytë kah deti.

10. Cili është spektakli më i mirë dhe spektakli më i dobët?

Është si të më pyesësh për fast-foodet. Njëri mund të jetë më i mirë se tjetri, por prapë fast-foode mbeten.

11. Kush ka më shumë peshë, regjisori, prezantuesi apo skenaristi në një show.

Ai që jep lekët. Kjo vlen dhe për show-t jashtë TV. Parlamenti, psh.

12. Po të mund të ndryshojë vetëm një gjë në Tiranë çfarë do ishte?

Kryetarin e Bashkisë.

13. Po te vetja?

Asgjë që nuk mund të ndryshohet.

14. pse nuk ke Fejsbuk?

Sepse më pëlqen që miqtë e vërtetë ti takoj dhe të rri fizikisht me ta. Përveç gjetjes së njerëzve të humbur, gjtihçka tjetër që ofron Facebook-u është vanitoze ose është humbje kohe.

15. Pse dëgjon radio dhe tv të huaj?

Për tu pastruar. Mendoj se si radion si TV e huaj ne i kemi vjedhur dhe replikuar shumë keq.

16. Cili është profesioni aktual për të cilin ke më shumë respekt?

Infermierët në azile pleqsh.

17. Dhe për cilin më pak?

Sekserët e pushtetit.

18. kur je jashtë dhe dikush të kërkon t`i flasësh për Shqipërinë. Çfarë i thua?

Qesh. E i them, po ti, ç’na thua?

19. Kur e ke dërguar letrën e fundit me laps e me letër?

Jo shumë kohë më parë.

20. mendon që ka humbur diçka gjatë procesit të kalimit të komunikimit me e-mail apo është shtuar?

Ka humbur kaligrafia. Bashkë me të, edhe zbërthimi i karakterit nëpërmjet saj. Ka humbur edhe intimiteti, intimiteti mes teje dhe asaj që shkruan. Ka humbur dhe aroma. Mua më pëlqente era që vinin rezervat e kuqe 12-lekshe.

21. A do kemi ne ndonjë çmim oskar/grammy/nobel ndonjëherë?

Një Oskar, vështirë, për të mos thënë e pamundur duke parë nivelin e kinemasë shqiptare, format e subvencionimit, dhe modelin kooperativist të drejtimit të saj.
Një Grammy, kurrë, duke parë nivelin e muzikës shqiptare që nga produksioni, krijimi, shija e publikut, shija e këngëtarëve, dhe përgjithësisht nga mënyra sesi është ndërtuar ky biznes.
Një Nobel, vështirë por edhe mundet, në letërsi meqë Noble për paqen, s’do marrim dot kurrë.

22. A do ishe pro instalimit të kamerave gjithandej?

Jo gjithandej. Vetëm në zyrat e shtetit, dhe me akses nga i gjithë publiku. Secili nga ne ka të drejtë të dijë 24 orë se ç’ndodh në tavolinën e një ministri apo dhe një drejtori Drejtorie. Do ishte kanali ku do e lija TV hapur tërë ditën.

23. Kush ka qenë romantiku i fundit? Apo ka akoma?

Edhe në pastë mbetur, ka ikur sapo u liruan vizat. Por, i fundit që mbaj mend, ka qenë Teodor Keko.

24. Në ç`këndvështrim do ta rrisje ti fëmijën tënd ndryshe nga të tjerët?

Duke e rritur në Zvicër.

25. A ka jetë jashtë Tirane?

Është i njëjti gabim që bëjmë kur pyesim: “A ka jetë jashtë Tokës”. Në fakt, pyetja që gjithë universi bën, është, “A ka jetë në Tokë?”

26. për çfarë e ngren zërin?

Për të vërtetën.

27. Për çfarë nuk ia vlen ta ngresh??

Për patriotizmin.

28. a mendoni se të rinjtë e sotëm kanë një "brez të djegur"

Të rinjtë e sotëm, kanë shumë gjëra të djegura. Por nuk besoj që ata mund të konsiderohen për tu veçuar si “breza”.

29. Çfarë ndjesie të shkaktohet kur të thonë që një pjesë e mirë e të ardhurave të tua shkojnë për të shlyer borxhin e brezit paraardhës?

Ndjehem i lumtur. Sepse, ata që vijnë pas do paguajnë shumë më tepër për të shlyer borxhet e brezit tonë. Nuk do doja të isha në vend të tyre.

30. Po të shkruajë një gazetë për ty, cili do të ishte titulli?

”Cukali, fiton Wimbledonin” Okelio: “Shqipëria në delir” Nëntitulli: “edhe pse me krah të ndrydhur numri 1 i botës fiton trofeun e 8-të rradhazi”

31. Ç'lloj njerëzish nuk të pëlqejnë? Çfarë ju mërzit, trishton… nervozon?

Ka një listë të gjatë. Përgjithësisht njerëzit publikë. Abuzimi më i madh që i bëhet teknologjisë dhe hapësirave publike ose nga njerëz të padenjë ose nga ata që s’kanë asgjë për ti thënë publikut. Më trishton fakti, që jo vetëm qendrojnë të përjetshëm nëpër vitrina mediash, por, ia dalin ta shndërrojnë veten në një standart suksesi.
Sa për nervozitetin, e vetmja gjë që realisht më nervozon është burgu virtual ku na kanë plasur pa të drejtë, duke na hequr mundësinë reale për të ndryshuar diçka në këtë vend.

32. Si 30 min kryeministër i vendit, çfarë do ndryshoje?!

Dyshoj që do më linin të ndryshoja gjë.
Në ato 30 minuta Kryeministri do ulej për ti shkruar një letër mamës. Besoj se do fillonte me “Më fal, mamë për këtë që jam bërë...”

33. Cila pjesë e jetës tënde do të mungonte në autobiografinë që mund të shkruajë pas 30 vjetësh?

Nuk besoj se do shkruaj autobiografi. Mendoj se ky luks i takon vetëm njerëzve si Borghes-i. Megjithatë, nëse do ta shkruaja, do mungonin gjërat që më ndodhin pas orës 12 të natës.

34. Çfarë do mendoje për veten po të mos ta njihje?!

Po ky, pse bën sikur i di të gjitha?

35. Ç’mendon se do të sjellë 2012?

Kam frikë, se ajo që do të sjellë nuk do depërtojë dot brenda feudit tonë të vogël.

36. Shkruani prej vitesh dhe keni botuar vetëm një libër me poezi? Kjo do të thotë se për ju mungon lexuesi apo dëshira juaj për të qenë pjesë e poetëve të brezit tuaj?

Kjo do të thotë, që aq kam mundur të shkruaj. Lexuesi mungon. Poezia shkruhet me shpresën që do e lexojnë maksimumi 200 vetë. Sa për brezat, nuk besoj që në art mund të flitet për breza. Ne nuk flasim dot as për shkolla, jo më breza.

37. Mendoni se të shkruarit është një proçes i vazhdueshëm mësimi?

Tani që po ma thua, po e mendoj.

38. Ç’mendoni për shkrimtarët që botojnë nga një libër në vit?

Nuk mendoj. Shkrimtarët që lexoj unë prodhojnë shumë më rrallë.

39. Cili është libri që bëni më shpesh dhuratë?

“Qytetet e Padukshme” i Italo Calvinos.

40. Mendoni se Interneti dhe Google do t’i vrasin përjetë bibliotekat?

Bibliotekat i vrasin njerëzit. Se çfarë arme do përdorin, kjo është tjetër çështje. Interneti në të vërtetë është një armë jo dhe aq e papërfillshme. Por, ka një armë shumë më efikase se sa Google për të vrarë librat. Shumë vetë e kanë zbuluar. Indiferenca.

41. Çfarë të lumturon më shumë këto kohë?

Njerëzit që më rrethojnë. Dhe sezoni i skive.

42. Nëse do të rradhisje një listë me 5 gjërat që ju pëlqeni dhe 5 gjërat që i urreni, cilat do të ishin?

Breshkat e ujit, librat, vera, tenisi, femrat.
TV, asfalti, ndërtesat prej xhami, pluhuri, Reality Show-t.

43. Në artikujt tuaj ju shpesh përsërisni se armiku më i madh i joni jemi vetë ne! Ju e keni gjetur shpëtimin?

Jo. Por, ia kam ngulur sytë “armikut”.

44. Si do i vlerësonit artikujt tuaj nëse do të ishe një kritik?

Nëse shkaktojnë debat, nëse e provokojnë një njeri duke e bërë të shikojë brenda vetes qoftë dhe për ti kundërshtuar idetë e artikujve, do mendoja që kanë vlerë.

45. Çfarë do u ndryshoje atyre?

Do doja që të mos shkruaja me përgjithësime, por të godisnin drejtpërdrejt. Nuk është e lehtë të flasësh me emra të përveçëm. Ne kemi shpikur termin “me i rënë dikujt”. I tillë është perceptimi. A thua se të kritikosh dikë në gazetë është si ti biesh me një tufë jeniçerësh. Prandaj përpiqem të shmang emrat e përveçëm. E para për shkak të ndjeshmërisë së sëmurë të vetë individëve, që, edhe kur e dinë që e meritojnë vërejtjen, ofendohen nëse ua përmend publikisht, e konsiderojnë “më ra!”. Por, dhe për shkak të audiencës, që duhet të kuptojë që qëllimi i shkrimit është fenomeni, dhe se individi nuk përmendet aty me emër për t’i “rënë”.

46. Pse i ndryshon paraja njerëzit?

Nuk i ndryshon paraja. Njerëzit i ndryshojnë njerëzit. Njerëzit ndryshojnë sepse, duke pasur para, njerëzit e tjerë fillojnë e mendojnë ndryshe për ta. Pra, ata vetëm shohin pushtetin e Parasë të pasqyruar në fytyrën e një njeriu tjetër. Një njeri që të tërë e mendojnë të pasur, ndryshon shi prej kësaj, edhe nëse nuk ka asnjë kacidhe.

47. Pse ike nga radio?

Nuk ika nga radio. Ika nga një radio. Nuk është çudi që shpejt, të më dëgjoni në një tjetër radio.

48. Pse humbim kaq shumë kohë për të përmbushur gjëra nuk mund të realizohen në mënyrë realiste?

Sepse, këtë pyetje kurrë nuk na e bëjnë në kohën e duhur. Përherë, na e bëjnë pasi i kemi hyrë një rruge nga na duket e vështirë të dalim.

49. Pse rubrikën e quani Tarta T’Arta?

Për këtë pyesni një kuzhinier të mirë francez.

"K" për "K"

Botuar te Shekulli, dt 19 dhjetor 2010

(Sqarim: botuar gabimisht (në botimin e letrës) nën emrin Albin Kurti :))

"K" për "K"

2 “K”-të janë Kongoli e Kadareja.
“K-ja tjetër” për Kongolin e ka thënë një gazetare franceze duke ju referuar Kadaresë si “K”- e parë dhe Kongolit si “K”-ja e pas Kadaresë; e citon Kongoli në autobiografinë e tij “Iluzione në sirtar” (Toena 2010); e citon dhe Arban Hasani te gazeta Tema në një artikull që mban pikërisht këtë titull.
Unë e dua Kongolin. Ia kam lexuar të tërë romanet. Unë e respektoj Kadarenë. Ia kam lexuar të tëra romanet.
Vetë Kongoli, me butësinë e vet si individ (për aq sa e njoh së largu) nuk besoj se do të dalë për ta mbrojtur publikisht autobiografinë e vet “Iluzione në Sirtar”. Nuk e mbron dot, sepse një libër kur del nga shtypi duhet të mbrojë veteveten, autori nuk duhe të flasë më. Aq më tepër një auto-biografi (me gjasë romani) ku “K”-ja tjetër përpiqet të jetë në maksimum i sinqertë në zhveshjen që i bën jetës së vet për ta nxjerrë lakuriq në publik.
Publiku jonë, ka qëlluar një publik që të godet me gurë edhe kur je i veshur, jo më lakuriq.
Meqë Kongoli nuk del dot ta mbrojë vetveten, do doja, ta mbroja unë nga gurët apo thikat.

Thikat

E lexova shkrimin e Hasanit në Internet. Në fund të shkrimit, një koment nga një lexuese thoshte: “Me te vertete e neveriteshme! E pakta gje qe duhet te beje Kongoli eshte qe te dorezoje ate rrogen speciale qe i caktoi qeveria e berishes per merita te veçanta. Kane te drejte ata qe thone se eshte e padurueshme qe populli te paguaje per ata qe e kane maskaruar....”
Kam përshtypjen që komentuesja nuk e ka lexuar librin, por vetëm shkrimin. Dhe ky është sporti më i lehtë në Shqipëri, të sulmosh një artist për një Lojë teatri që ti nuk e ke parë, a për një libër që nuk e ke lexuar.

“Iluzione në Sirtar” është një rrëfim që kërkon të jetë i sinqertë, deri në naivitet, siç vëren me mprehtësi Hasani. Në të Kongoli bën atë që askush nuk e ka bërë më parë, për aq sa di unë, të marrë hithrat e të godasë vetveten. Lakuriq.
Dhe, në Shqipërinë e artistëve të kompleksuar, të shkrimtarucëve arrogantë (ata që gurë i hedhin kujtdo, sidomos me qejf më të madhit, Kadaresë) të atyre që shkruajnë autobiografira për të justifikuar veten ose stisin biografira për të larë borxhet e pista me të tretët, kjo përpjekje e sinqertë e Kongolit është një akt i bukur.

Ky libër është një rrëfim. Ndër të tjera Kongoli rrëfen sesi nuk doli të dëshmonte kundër një mësueseje të pafajshme, megjithë presionin e hetuesve, por dhe sesi doli të dëshmonte kundër një kolegu që i ishte kapur një ditar që e zhyste deri në fyt. Doli të dëshmonte, i shtyrë nga frika, ato që dinte. “Kemi folur me të pandehurin për Dostojevskin”.

Për aq sa mund të perceptoj unë është një rrëfim plot brenga. Unë nuk besoj se prifti i gjykon rrëfimtarët pas rrëfimit. Ai thjesht i fal. Por, kush jam unë që të kërkoj priftërinj në këtë vend? Ky, madje, është vendi që i ka vrarë e pushkatuar në masë për 50 vjet. Ky është vendi ku priftërinjtë u zëvendësuan me hetues perversë, Papa me një Sekretar të Parë sadist, ligji i zotit me ligjin e më të fortit.

Është shumë komode të shkruaj nga poltrona ime rrotulluese për sjelljen e një njeriu të marrë në pyetje mbi një karrike dërrase në një birucë burgu para 25 vjetësh.
Fati i artistit duhet marrë në tërësinë e tij, me honet e veta personale, me gjolet e me mëngjeset.
Shkrimtarët e tjerë, kanë në plan ti marrin me vete në varr “bëmat” e tyre. Kongoli, nuk do, edhe pse do ishte shumë më thjeshtë... Mjafton ta fshehë, si shumë të tjerë, që kanë qenë pjesë shumë më aktive e regjimit, që kanë marrë realisht më qafë kolegët e të pafajshmit, që janë ngjitur lart duke shkelur mbi kufoma, por që sot janë ëngjëj, dhe mbajnë vende të respektuara në Panteonin aspak të rralluar.

Libri i Kongolit është një rrëfim i sinqertë i një shpirti të ndjeshëm. Kjo e bën shumë më eksituese, kryqëzimin e tij. Merrni gurët. Unë po sjell thikat.

Çfarë mund të bëjmë tjetër me artistët e sinqertë naivë, kategoria thuajse inekzistente te ne?
Është shumë e lehtë të lapidosh (lapidar/lapidim/lapidarues) një njeri që e ka nxjerrë veten lakuriq para teje me një guxim naiv.
Por, e gjitha ka të bëjë me mënyrën se si e lexon këtë rrëfim.

Në kërkim të kohës së humbur

Së pari, ky libër është autobiografi.
Unë nuk para i pëlqej autobiografitë. Pikërisht, sepse u mungon sinqertiteti. Artistët, në pjesën më të madhe shkruajnë për vetveten duke e dashuruar shumë atë. Kongoli e ka shmangur këtë në pjesën më të madhe. Dashurinë për vetveten.

Ky libër, nuk është për të gjithë. Është vetëm për ata që e kanë lexuar Kongolin dhe që e duan atë. Po qe për kuriozitete, janë më interesante thashethemet në gazetat rozë.
Por, nëse dikush e do këtë shkrimtar, dhe nuk ka pasur rast të ulet të pijë një kafe me të, mund të lexojë librin dhe të kuptojë pse Thesar Lumi te “i Humburi” është aq ekzistencialist, pse Festimi tek “Kufoma” është aq i mjerë dhe me fat, pse “Lëkura e Qenit” është aq shumë Tiranë, dhe pse, të tërë këta personazhe pinë për tu mbytur.
Ky libër, sipas meje, u vlen vetëm lexuesve të devotshëm.

Por libri është një rrëfim faktesh pasuruar me këndvështrime personale për atë periudhë të errët 50-vjeçare për të cilën flitet kaq pak. Kongoli ka dhënë, nga pak edhe këndvështrimin e tij për botën, artin e ngjarjet. Kështu që mund tu vlejë edhe atyre që vitet e para 90's do donin ti rroknin edhe nga burime të tjera, e jo nga “Opinion” i Fevziut.

Në disa pjesë, libri nuk është bërë dot roman, edhe pse stili i autorit ndjehet herë pas here i fortë mes faqesh. Në disa raste është thjesht një shtrim ngjarjesh.

Koha e shkrimeve

Kam një ndjenjë gëzimi të veçantë kur lexoj artikuj për libra, e shumë më tepër kur ulem të shkruaj për libra. Pa dashje dhe ndoshta pa faj, kemi stabilizuar një nivel tematikash utilitare gazetarie, duke shkruar vetëm për hallet e ekzistencës sonë qytetare. Shkruajmë vetëm për përmbytje, trafiqe, ekonomi të rrënuar, politikë të papërgjegjshme, deri dhe Big Brother, dhe nuk shkruajmë për artin. Ndoshta edhe pse askush nuk e ushqen shpirtin me art, por me halle, ndoshta dhe se pa zgjidhur problemet tona të ekzistencës – pusetat, nuk ka kuptim të shkruajmë për libra e filma.
Por, duhet.
Ne duhet ta kalojmë sa më parë stadin kur njerëzve u interesojnë vetëm artikuj për pusetat e për Big Brother.

Në një botë tjetër, diskutimi për film i ri shqiptar do duhej të ishte po aq i rëndësishëm sa çdo debat mbi buxhetin e ri të shtetit. Sepse, filmi është “buxheti” i shpirtit. Po ashtu libri. Piktura.
E parë kështu, jam i gëzuar që kam lexuar një artikull të Hasanit për një libër, dhe që u ula të shkruaj edhe vetë diçka për të.
Unë e dua Kongolin. Ndryshe nga Hasani, mendoj që nuk është “më i mediatizuari” por thjesht është një nga shkrimtarët më të mirë të gjallë që kemi. Sa për mediatizimin, mendoj që janë ca shkrimtarë të tjerë, me nga 1 a 2 libra, të bërë të famshëm për gjëra të tjera, para letërsisë, që janë mediatizuar duke u ngritur me sforco në piedestal.

“Iluzione në Sirtar” i Kongolit, në fund të fundit, na tregon që pas një shkrimtari të madh nuk është një grua e zgjuar, por një bibliotekë e madhe.

Njeriu me uniformë

Botuar te Shekulli, e diel, 12.12.2010

Sa herë shoh gjëra disfunksionale, p.sh., njerëz që pinë Redbull, pije që stimulon aktivitet fizik, kur në fakt vetëm rrinë ulur në bar për orë me radhë; apo njerëz që të përplasin me makinë dhe gjëja e parë që bëjnë kur dalin nga makina të shohin mos iu prish parakolpi; me mendje kërkoj të gjej zanafillën.
Si erdhi që jemi bërë kështu!? Ku është gabuar?
Ka më shumë policë se sa lypës nëpër rrugë ky vend, dhe ka më shumë makina policie se karroca akulloresh.
Pse, polici është ky që është? Ku është shtrembëruar marrëdhënia e një populli me policinë e vet?

LOJË SHEFASH
Shumica e njerëzve, instinktivisht nxjerrin fjalën "shef" kur ndalohen nga polici rrugor. Është deri diku komike kur, për shembull, një profesor i drejtohet një polici që me gjasë nuk ka mbaruar as të mesmen, me fjalën "shef".
Kjo është shenjë nënshtrimi verbal ndaj një njeriu që është aty për të ndihmuar qarkullimin e që vetë duket i bezdisur nga fjala shef. Por, ky është rast kur ai të ka në dorë.

Vetë polici, mund t'i thotë "shef" një njeriu të fortë, nga ata që qarkullojnë me fuoristrada duke sfiduar hapur rregulloren, të mbrojtur nga lidhjet që kanë "lart".
Polici ynë ka zhvilluar një hundë të fortë për të ndjerë kush të fut në telash. Kush prej shkelësve të ligjit është "shef". Shefi i policit, është kushdo që arrin t'i shtijë frikën.
E tëra është një lojë frike. Polici ka frikë nga ty, ti ke frikë nga ai. Ti nuk e di sa i fortë është ai, ai nuk e di sesa i fortë je ti.

BAJRAKËT
Njerëzit e veshur me pushtet të përkohshëm në këtë vend, kanë ndërtuar institucione ku kushdo mund të ndjehet i përkohshëm, në qoftë se nuk "mban vendin e vet".
Dhe të mbash vendin tënd, do të thotë të luash me rregullat e përkohshme, të vendosur nga të përkohshmit.
Që të mos keqkuptohemi, ka dhe shumë pak njerëz me pushtet të përjetshëm. Sistemi i përkohshmërisë është karuseli që garanton vijueshmërinë e tyre.
Sistemi i trashëgueshëm i bajraktarëve qenka thënë të na ndjekë pas deri brenda në Europë.

Vini re kur ju kalojnë sirenat e policisë afër. Makinat me fenelina ndezur dhe sirena shurdhuese në shumicën e rasteve po nxitojnë për të shoqëruar dikë të rëndësishëm, dhe shumë radhë për të shpëtuar dikë më pak të rëndësishëm.
Sepse polici, për fatin e keq të tijin e tonin, është, një qenie e përkohshme. Një qenie, që mund ta pushojë nga puna krimineli, të cilin paguhet që të kapë.

POLICI ME FYTYRË TË MIRË
Në mes të pluhurit, shiut, me pagesa minimale, me kushte minimale, i abuzuar verbalisht e akustikisht. 8 orë shërbim duke dëgjuar makthin e mijëra borive të acaruara.
Mbi policin, dhe jo vetëm rrugorin, zbrazen tërë dufet e mllefet e një populli të lodhur e të stresuar.

Edhe ai, polici i dërguar mish për top për të mbrojtur interesa të dyshimta e për të rrahur gratë e fshatarëve protestues, pas kaskës ka një fytyrë njerëzore. Ka një familje e ca fëmijë që shohin tërë ankth lajmet në TV. Ka një rrogë që duhet ta marrë në fund të vitit.
Një polic, ka fytyrë njerëzore kur të pyet ku studion, e të flet me adhurim për arkitekturën. Ndoshta, sikur ky vend të mos ishte kështu, ai mund të ishte bërë një arkitekt. I njeh rrugët e Tiranës më mirë se ata që bënë planin francez.
Fytyra njerëzore e policit është kur të kthen dokumentet e të thotë: "mos e bëj më."
Një polic, nuk duhet të jetë armiku, por miku yt. Fytyra që të ngjall besim.
Edhe kur vetë shteti është pafytyrë.

POLICI ME FYTYRË TË KEQE
Ka plot njerëz të mirë me uniformë, të paaftë për të bërë atë që ndjejnë se duhet bërë, se u kërkohet të heshtin, të falin, të mbyllin syrin, veshin e gojën, të paguajnë vetë gjobën e merituar që i vunë "shefit".
Mbi ne, përplaset dufi i policëve të acaruar.
Të vjen të qeshësh e të qash kur një polic shan me fjalor shtëpie një shofer të pakujdesshëm, ose i bërtet një makine me targa Delvine: "Delvina??? Ku shkon Delvina?? Po të gjithë idiotë jeni në Delvinë?? O Delvina!!"
Nëse ke një hall apo kërkon diçka, informacion për një x vend diku p.sh., i fundit që të bie mendja të pyesësh është polici që e ke aty krah teje... Klisheja që kemi të stampuar në kokë është se ai nuk është në shërbimin tonë, është në shërbimin e këtij shteti që e paguan me paga qesharake e që e dhunon vetë për interesa klienteliste të pushtetit të përkohshëm.

Makinat e policisë ose me një tabelë polici në kroskot shkelin më shumë se kushdo rregullat e qarkullimit.
Droga, thonë, shoqërohet me eskorta policie.
Policët që çuditërisht posedojnë makina super të shtrenjta (e me targa të huaja), policët që zënë pritë skutave për të zhvatur një 20mijë lekësh nga shoferët që kthehen të pirë nga pub-i, policët që janë gati të të godasin me dorezën e pistoletës, nëse gabimisht ke parkuar në vendin "e shefit", janë fytyra e vërtetë e këtij shteti që policët i ka mësuar instinktin më të keq të mbijetesës, imitimin e bajraktarit.

POLICI 5 MIJË LEKËSH
Më kërkoi 5 mijë lekë, i dhashë një 10-she se nuk kisha 5-she dhe më tha "nuk kam kusur". Kjo është historia e një mikut tim të kapur pa rrip sigurimi.
Zvetënimi i figurës së policit është simboli i zvetënimit të shtetit. Por, zvetënimi i figurës së policit, na bën të zvetënohemi dhe ne, të bëjmë Pazar për 5mijë lekësha, pavarësisht nëse jemi këngëtarë, biznesmenë, apo prindër me fëmijë në makinë që hapin sytë të habitur. E theksova 4-5 herë fjalën zvetënim, sepse në sytë e atyre fëmijëve, ky zvetënim është ajo që i pret kur të rriten. "Little fifteen, you help her forget, the world outside..." këndojnë Depeche Mode.

Dyshoj, nëse ka akoma fëmijë që kur i pyet: "Ç'do të bëhesh kur të rritesh?" - të të përgjigjen - "Polic!" Polici është ai fakiri që pret 5mijë lekëshin te xhami i makinës e nuk të kthen kusur. Si mund të kenë këta "little 15" respekt për figurën e shtetit e të ligjit, kur te xhami i makinës së babit shohin një qenie me uniformë që lyp? Lyp, për mbijetesën e vet e të fëmijëve të vet.
Ju kujtohet si na trembnin të vegjël? "Haje bukën se thirra policin..."
Këtë marrëdhënie kemi pasur me policin e diktaturës.
Një marrëdhënie që degradoi në mënyrë gati të parikuperueshme me "policin e demokracisë".

ZANAFILLA
Atëherë, ku është gabuar? Pse njeriu me uniformë është adaptuar me format joligjore e mentalitetin jocivil?
Kujtesa më kthen në 2 prill 1991.
N.q.s., ka një moment ku u përcaktua sesi do të jetë marrëdhënia e policit me qytetarin për shumë vite më pas, është gjyqi i 2 prillit, ditë në të cilën gjatë një proteste në Shkodër u vranë 4 protestues dhe u plagosën me dhjetëra policë.
Më kujtohet gjyqi, i transmetuar dhe live, që më përngjante me skena gladiatorësh. 3 njerëz të hedhur në arenë. Publiku në dëlir. Publiku që i qëllonte me këpucë mu aty mbi bankën e gjyqit. E vetmja gjë që nuk ndodhi në atë gjyq, ishte zbardhja e ngjarjes dhe gjetja e përgjegjësve të vërtetë. Me sa duket shumë vetë kishin interes të mos dilte e vërteta, ndërsa popullit i duhej dhënë ndonjë kokë turku. Edhe sot e kësaj dite përgjegjësit e vërtetë kushedi se nga bredhin me kalë.

Ky është gjyqi i parë i erës së re, ku policia përballej për një krim kundër popullit të vet. Nëse ky gjyq do të kishte vendosur një standard drejtësie dhe transparence, atëherë marrëdhënia e dyanshme, njerëzore por dhe ligjore mes burrave me uniformë dhe qytetarëve të thjeshtë do të ishte më e shëndoshë dhe e bazuar mbi besimin dhe ligjin.
Prandaj dhe ligji që nga ajo ditë është ajo këpuca e turmës së irrituar që fluturon mbi njerëzit e pagjykuar ende. Një këpucë që duar mjeshtërore e orientojnë me mjetet e tyre të dhunës mediatike.
Në një vend demokratik, gjyqi i 2 prillit është një gjyq që duhet rihapur. Por jo te ne. Sepse, ca njerëz do të duhet të zbresin nga kali dhe të dëshmojnë. Dhe ata nuk kanë kohë. Janë shumë të zënë duke administruar bajraqet e tyre. Ndërkohë, policët lagen në shi dhe askujt nuk i vjen keq.

Ja ku jemi, na argëtoni!

Botuar te Shekulli, 5-12-2010

Nuk di a e keni vënë re mungesën e frymës. Jo asaj të shenjtës, po kësaj njerëzores.
Mbaj mend që dikur, kur dikush vdiste në lagje, nuk na linin të ndiznim as televizorin. Kjo është fryma që lidh njerëzit e panjohur me një përjetim të përbashkët.
Një frymë që e gjej mes nesh gjithnjë e më pak.

Ajo që shoh tek ne të tërë është pamundësia për të funksionuar si një komb të cilin në momente të caktuara e përshkon një frymë e përbashkët. Për shembull, nëse Shkodra është nën ujë, në Tiranë në emisionet TV njerëzit flasin për fustanet. Ose për ushqimin e maceve. Ose për thonjtë. Ata më të përfshirët, i janë rifutur gjeografisë. Nga vijnë lumenjtë? Cili lumë është fajtori?

Ajo gjëja që ndodh atje poshtë, në Shkodër, nuk na prek shumë.
Me logjikën që jeta vazhdon.
E drejtë, jeta vazhdon. Po frymë nuk ka.
Mungesa e frymës që do të duhej të na lidhte si komb, vërehet edhe aty ku "jeta vazhdon", në momente festash kombëtare.
Festat tona, janë manifestimi i asaj që jemi si komb. Një komb në letër. Pa frymë.


Festat tona, mes banalitetit

Çdo vit, kalendarët tanë korrigjohen. Dikush vjen e shton një festë. Vjen tjetri e heq një festë. Njëri, më i guximshëm, shton 2 festa!!
Kush do që vjen në pushtet ndjehet si Sulltan Murati, i cili vjen për ta transformuar një komb deri dhe në mënyrën se si e çfarë duhet të festojë.
Dhe kombit, nuk i bën shumë përshtypje. Festat tona kombëtare janë reduktuar vetëm te një merak, "a do e kemi pushim?".

Banaliteti i "debatit" për 28-n apo 29-n e Nëntorit nuk mbërriti kurrë të lëvizë apo prekë popullin. Sepse, realisht, popullit nuk i bëhet edhe aq vonë. Pjesa më e madhe u mërzit se na hoqën 1 ditë pushimi.
Të tëra festat tona të 50 viteve u fshinë, dhe nuk lanë asnjë njollë.
Ku vajti 11 janari? Po 10 korriku?
Humbën, sepse ishin festa të sajuara edhe pse i festuam me të madhe për 50 vjet.
5 maji? Kishte rëndësi vetëm për të përfituar 5kg mollë nga shteti.
7 marsi? Ça dhurate do më sjellin sot? E di ç'keni, mos sillni dhuratë, sillini zyshës lekë se e blen vetë.

Në mënyrë banale, festat tona janë vetëm festa barku, d.m.th., festa ushqimore.
E vetmja festë që ka mbijetuar është festa e Vitit të Ri, që u bë e rëndësishme gjatë 50 viteve të komunizmit për një arsye të vetme: ishte, e vetmja ditë ku hanim si njerëz! E vetmja ditë që ngopnim syrin me tavolina plot.
Edhe 8 marsi, është shndërruar në një festë ku gratë dalin për të harbuar "në liri" duke ngrënë e duke pirë e duke u bërë tapë!!
Ky është një nga dy elementët tanë festivë. Të hamë.
Tjetri, të shkojmë në pub!! Pra, të pimë!

Festat tona, mes pervesitetit

Më duket shumë perverse që të gjitha festat tona reduktohen në: të dalim me djathë e domate nga liqeni (për popullin e varfër) dhe të dalim në pub (për rininë trendy).
Shihni një Majin, Ditën e Verës, 14 Shkurtin.
Perceptimi ynë pervers për festat vjen ngase mungon fryma e vërtetë e një feste.
Fryma nuk është vënia e një flamuri në derë të club-it e as tek vënia e rrjetave të merimangave për Halloween. Kjo është pjesa komerciale e një feste.
Festa e vërtetë është tek të ndjerët. Është festë, sepse ti e ndjen që kjo ditë është gëzim.

Dhe 28 nëntori nuk ka për tu ndjerë kurrë, sado të lodhe pronarët të ngulin një flamur me 2 gozhda te dera e lokalit.
Ne na mungon patriotizmi i vërtetë për ta ndjerë një festë çlirimi. Ashtu sikurse na mungon mirësia e vërtetë për të ndjerë Krishtlindjet. Apo lidhja e thellë me natyrën për të ndjerë Festën e Verës. Janë ndjesi që njeriut i ngulet që nga prindi e deri tek shkolla. Janë institucione feste e gëzimi që ngrihen bashkërisht, përmes çdo detaji të jetës sonë të përbashkët përmes shumë viteve, përgjatë shumë brezave.

Shkoni pyesni amerikanët, pse e duan aq 4 Korrikun apo festën e Falënderimeve. Ose grekët, 28 Tetorin. Ose zviceranët, 1 Gushtin. Sepse, me atë frymë i kanë rritur.
Prandaj dhe 1 maji, 14 shkurti, Krishtlindjet, 28 Nëntori, Nata e Bardhë, të tëra na janë bërë njësoj, pa asnjë dallim, qoftë në emocionin kolektiv që na shkaktojnë, qoftë në mënyrën sesi e jetojmë! Çdo festë e jona është festë birre! Ngaqë nuk njohim ç'është një frymë e mirëfilltë feste.
Dhe çdo festë e jona, është sot, po mund të mos jetë nesër.

Festat tona, mes kontestimit

Një festë kombëtare është ndjenjë komunitare. Por do të duhej të ishte dhe një traditë.
Ne jetojmë mes gjërash të përkohshme.
Në kujtesën tonë kombëtare të vetmet festa janë ato fetare. Çdo festë vjen vetëm pas 1912-ës. Para saj nuk kishte festa kombëtare. Para e pas saj kishte... hëm, çfarë kishte? Kishte "Dum Babën".

Ne kemi më shumë festa kombëtare se gjermanët, se malazezët, se maqedonasit, e se shumë vende të tjera. Kur kemi shumë më pak se ata për te festuar.
Festat e kontestuara janë domethënia e një kombi ku njëra pjesë bën gjëra për inat të tjetrës. Deri edhe festat. Aq më tepër që datat tona mund të kontestohen shumë kollaj.
Çlirimi a ishte vërtet çlirim? Apo, gjermanët ikën vetë? Po dita e Rinisë, pse?? Cili "i ri" e kërkoi? Po dita e NATO-s? Ditë pushtimi, apo proteksionizmi? Dhe majaja e festave... Nata e bardhë! Kush nga ata që "tërbohen" mbi banak e di përse po festohet Nata e Bardhë???

Festat tona, si festa paganësh modernë

Është e vërtetë që një pjesë e mirë e festave kombëtare në botë kanë lindur si festa paganësh. Një pjesë tjetër, si festa fetare.
Edhe ne kemi nja 2-3 festa lokale pagane me traditë të hershme, ujët e bekuar apo dita e verës.
Por, paganizmi jonë nuk është se jemi tradicionalë. Është paganizëm modern.
Paganizmi jonë qëndron tek mënyra sesi çdo festë nuk arrijmë ta deshifrojmë ndryshe, përvese: "Shyqyr, edhe një ditë pushim" e "të dalim në pub".

Ne mund të na thonë eja të festojmë ditën kombëtare të Majkëll Xheksonit, dhe me siguri do hidhemi përpjetë të lumtur. 1 ditë më shumë pushim!! O burra në club!
Edhe po na e shtynë Natën e Bardhë e po na e çuan më 30 mars, njësoj do gëzojmë. Nata e Bardhë rëndësi ka të jetë natë kokaine.
Pa histori festive, pa ndjeshmëri ndaj një feste të caktuar, e pa frymë kombëtare. Ka shumë mundësi të mos jetë faji ynë që na kanë rritur kështu. Ne do rrisim të tjerë me të njëjtën mos-frymë.

E, pavarësisht se ç'ndodh në sulltanatin tonë të vogël, Krishtlindjet nuk janë një festë pubi.
Shkoni pyesni në Vatikan, ose tentoni ta festoni në Londër po deshët.
Ose më thjesht, ridëgjoni "Smells Like Teen Spirit" - Here We Are Now, Entertain Us!