4 Tartat e verës: 3. Funerali i Tiranës

botuar te Dita, 30 korrik 2014

Të marrë pa emër
Ka pasë qenë një kohë që të marrët e qytetit kishin të gjithë emër, që nga Gëzim Kulufi te Ver Llapa, apo Tak Budallai. Sot, rrugët janë plot me të marrë të rinj, njerëz që ndjekin hënën në mes të ditës me monologje të gjata, por ne nuk njohim asnjërin prej tyre. Qytetet, janë pasqyra e atyre që i kanë ndërtuar e jetojnë në ta. Tirana, në këtë aspekt është një qytet i pajetueshëm. Nëse keni dyshime, ju ftoj të shihni sesi ata që ndërtuan goxillën prej betoni të tranzicionit po largohen me vrap për ët blerë shtëpi në periferinë-fshat.

Të pasurit po ikin nga Tirana
Sot, kushdo që ka bërë para, përfshi vetë ndërtuesit po nxitojnë të blejnë shtëpi në rezidencat jashtë qytetit. Bashkë me ta, politikanë e gazetarë. Nëse Tirana do të ishte një qytet i jetueshëm, do të ishin duke bërë garë për të blerë apartamente në qendër. Por jo. Madje, njoh njerëz që po shesin rezidencat në periferi të Tiranës – deri dje vende shumë të shtrenjta e të preferuara – për të ikur akoma më larg, atje ku janë resortet luksoze me pak fshat artificial afër. Nuk është çështja që po ikin, por pse po ikin.
Nëse më parë bëhej garë se kush të vinte, madje sa më në Qendër, tani ka nisur shfryrja në krah të kundërt. Pasi e shkatërruan qytetin e sidomos pjesët e qendrës (vendet më të jetueshme tani janë Kombinati e Lapraka, për sa i përket dendësisë, rregullsisë dhe shërbimeve) me kulla të larta të ngritura nëpër lulishtet, fushat e sportit e trotuaret e dikurshme, tani po ikin.
Arsyeja e parë pse po ikin, është që Tirana është një qytet stresant. Pasi ndërtuan – politikanë e biznesmenë bashkë – një qytet ku për të mbaruar çfarëdo pune duhet të kesh me makinë, por ku dendësia është e tillë që edhe sikur të parkonim si krevat marinari prapë vendet e parkimit nuk do të mjaftonin, vendosën të na lënë neve këtu brenda makthit që ndërtuan vetë, e të ikin. Dikur nga qendra në Porcelan mund ta bëje për 10 minuta me biçikletë. Tani duhet gjysëm ore me makinë.
Duhet të shkosh në aeroport për të kuptuar se çfarë ajri thith në Tiranë. Dikur, uji i çesmës ishte i pijshëm, sot, pihet vetëm ujë shishesh. Tani po shesin ajrin e pastër të periferisë.
Këtë qytet të pistë, me super trafik e ajër të ndotur, ua shitën atyre që nuk merrnin vesh nga qyteti por që kishin ca para kesh në gjendje. Dhe kishin parë Tiranën në ëndërr.

Anti-qyteti
Keni dëgjuar për Mostrën e Don Boskos? Me siguri nuk ekziston dhe është thjesht një legjendë urbane. Por, është kaq e besueshme që Dom Bosko të pjellë mostra, sa për të marrë një shembull. Fëmijët në pallatet e Dom Boskos nuk dinë ç'është bari, dinë vetëm çimenton. Komshinjtë e tu janë ata që pështyjnë në ashensor, ulërasin nëpër shkallë, shkundin tapetet nga ballkoni sipër teje. Mund t'ju tregoj një lokal në Dom Bosko çadrat e të cilit janë me pika të djegura. Dom Bosko është pjesë e qytetit, por nuk mban erë qytet. Mban vetëm era spital e djersë. Dëgjohen vetëm buri dhe sirena. Merret vesh me britma ose të shtëna.
Anti-qytetarët janë ata që banojnë tashmë qytetet. “Çunat e Tironës” po ikin tashmë nga “Tirona”.

Miti i “çunit të Tironës”
Fraza “çun Tirone” e përdorur pa kujdes nga Kryeministri para do javësh me rastin e një vrasjeje të bujshme është më se e kualifikueshme si racizëm (të paktën në gojën e Kryeministrit). Do ta kaloja frazën me një miratim të heshur nëse ata që mund të klasifikohen si “çuna Tirone” të kishin bërë diçka për “Tironën”. Në fakt, ata morën pjesë aktive në shkatërrimin e tij. Në funksion të bërjes së parave, çbënë Tiranën. Tani, po ikin për të jetuar në një vend që është e kundërta e këtij që ndërtuan: dendësi e vogël, ajër i pastër, qarkullim i kufizuar makinash. Normal, të marrët nuk do lejohet të qarkullojnë. Kam bindjen që në rezidencat e veçuara do të lejohen vetëm të marrë autoktonë.
Është kohë plazhi, dhe e di që mezi prisni të relaksoheni. Por, monstra prej betoni, smogu e uji në shishe, ju pret aty kur të ktheheni. Përveçse nuk bindeni që jeni ju që jetoni aty që duhet të bëni diçka. Burrelsa, tepelenas, beratas, kuksianë e sarandiotë. Të bëni diçka për Tironën, që e shkatërruan sidomos çunat e Tironës me pushtet e pare.
Vijon...