Nëse unë lavdëroj një apo nëse unë e shaj atë, kjo nuk ngre kandar në numrin e atyre që do ta lexojnë. Thjesht, ushqen me kuriozitet një numër njerëzish që duan të dinë, pse ky po “i bie” kësaj apo këtij. Ju e dini edhe pse ndodh kjo: lavdethurrësit kryesisht i bëjnë një qokë dikujt, kritikuesit, kanë një inat që duan të nxjerrin.
Në këto kushte, është bërë jo vetëm e pamundur, por dhe e panevojshme të marrësh përsipër kritikën për një vepër letrare, filmike apo dhe një produkt televiziv. Prandaj kam vendosur të shkruaj vetëm për gjërat që më pëlqejnë, dhe ta shmang kritikën për gjërat që në shijen time janë thjesht mediokre.
Sapo kam mbyllur së lexuari një libër të mirë.
Gjemia e Mbytur
“Gjemia e Mbytur”, është libri më i mirë që Fatos Kongoli ka shkruar në këto vitet e fundit. Ndoshta, gjëja më pak tërheqëse në libër është titulli, i cili, siç u fol në konferencën për shtyp është rastësor. Ajo çfarë e bën këtë një libër shumë të mirë nuk është vetëm stili të cilin Fatosi e ka unik dhe as struktura e rrëfimit që ai e manipulon mjaft mirë. Nëse do më duhej ta krahasoja strukturën e këtij libri të Kongolit me një pikturë, ndoshta do të ishte “Melankolia dhe Misteri i një Rruge” i De Chirico-s. (http://www.wikiart.org/en/giorgio-de-chirco/mystery-and-melancholy-of-a-street-1914).
Ajo çfarë në të vërtetë e bën këtë një libër që unë e dua, është ajo e pjesë e humnerës mbi të cilën më fton të vështroj. Në të shkuarën e të tashmen tonë si komb, ne kemi shumë humnera, të cilat i shmangim me harresë. Kjo që ky libër na fton ta rivizitojmë është më e thella, ndoshta dhe më e errëta.
Nuk mund të rri pa rrëfyer, se ka pasur momente që ky libër më ka rrënqethur, gjë që nuk më ndodhte prej kohësh duke lexuar romane.
Jetët e Vjedhura
Libri nis me një personazh që gjen një pasaportë shqiptare në xhep, dhe kryen një fluturim drejt Shqipërisë. Një njeri pa kujtesë, i cili nuk mban mend asgjë përveç aromës së një femre, shijes së një konjaku dhe melodisë së një bluzi.
Lloj-lloj karakteresh dhe galerish jetësore hapen para nesh, shumica e të cilave, siç i quan dhe vetë autori janë “jetë të vjedhura”. Jeta e një sportisti e dërrmuar dhe shkatërruar vetëm sepse dashuronte vajzën e “të madhit”, Hadit, e quan me elegancë autori, është vetëm njëra prej tyre. Rrëfim pas rrëfimi, çdo personazh i ri hedh dritë më shumë në enigmën e dashurive të ndërprera në mes, prej njerëzve që përbënin zinxhirin njerëzor shtypës të diktaturës.
Kjo është drama më e madhe e jona si komb. Ne, kemi shkatërruar jetët e njëri-tjetrit, dhe prej çerek shekulli duam ta harrojmë, kush bëri, çfarë bëri e kujt ia bëri.
Ne nuk duam të hapim dosjet, sepse nuk duam ta shohim humnerën e shpirtit tonë.
Dhoma 31
Kjo është drama më e madhe që kemi si komb, edhe pse e injorojmë. Kemi shkatërruar jetët e mijëra njerëzve. Këtë e kanë bërë ca shqiptarë të tjerë, të veshur me pushtet. Këto dy botë, jetojnë sot pranë e pranë, por mes tyre ka një humnerë – drejtësia për atë që ka ndodhur nuk ka për t’u vënë kurrë. Viktimat ecin në rrugët e këtij vendi, të plakur e të lënë jashtë sistemit, duke u parë në sy me xhelatët, të cilët arritën të konvertohen në sistemin e ri, të ruajnë pushtetet e privilegjet, t’u krijojnë fëmijëve një jetë të rehatshme në majë të piramidës, pa brerje ndërgjegjeje për krimet e etërve.
Ka një arsye të fortë pse nuk hapen dosjet në Shqipëri. Ata që e ndërtuan tullë pas tulle diktaturën e Enverit, ata që volën përfitimet më të mira prej saj, jetën e rehatshme, punët e zgjedhura, pushtetin, shkollimin e privilegjuar, gratë e të dhunuarve, e mbajtën pushtetin. Në ndihmë të tyre erdhën edhe besëprerë që kapërcyen ylberin dhe u bënë shokë me xhelatët.
“Jetët e vjedhura nuk mund të rikthehen, nuk mund të konvertohen”. Por, të paktën të mund të respektoheshin. Burri i vetë-djegur me benzinë para nja 3 vitesh, do duhej të na kishte përcjellë këtë mesazh. Por, ne jemi shndërruar në qenie të vrazhda, pa memorie e pa ndjeshmëri.
Kjo humnerë, është aty. Është turpi ynë si komb.
Poezia e librit
Pavarësisht mërisë sime personale (dhe çuditërisht nuk jam familje viktimash) libri në vetvete mbart poezi dhe dhimbje, por jo urrejtje. Meritë e një shkrimtari, që akoma, arrin të më prekë.
No comments:
Post a Comment