Fama dhe të Famshmit

Botuar te Shekulli, dt 15 gusht 2010


DOMINO DANCING
“Në të ardhmen, çdo njeri do të jetë i famshëm për 15 minuta”. Kështu ka thënë Andi Warhol në vitin e largët 1968.
Dhe ja ku jemi në të ardhmen, gati 40 vjet më pas: unë, ti dhe mamaja e Seldit. Nga ne të tre, e vetmja që e justifikon thënien e viteve 60, është mamaja e Seldit, e cila ditët e fundit ka më shumë hapësirë mediatike se letra e Hillary Clinton për zv/Kryeministrin Meta. Çfarë shkruante Clinton? Kush e mori vesh! Por, ama, mamaja e Seldit tha që “Seldi nuk është gej...” Mos!! Nuk është? Po nga e di ajo? Se, i vetmi që duket se e di tamam është Klodi, që tha, “vijani veshin Domenikës se nuk flet kot”... Po mamaja... Cila mama? Ajo, mamaja e Seldit. Si e ka emrin?
Po ç’nevojë ka për emrin. Ajo është mamaja e një fëmiu të famshëm. Pardon. Mamaja e një celebrity-je.


JESUS CHRIST SUPERSTAR
“Who The F. Is Alice”, këndojnë Smokie. Mund ta këndosh pa frikë për 90 përqind të personave që marrin “të drejtën” e famës në Shqipëri.
Në fakt, duhet bërë një dallim mes të qenit i famshëm dhe të qenit “Celebrity”.
I famshëm quhet Ajnshtajni. “Celebrity” janë ata që bëhen të famshëm pa bërë asgjë, vetëm se dalin në gazetë ose lajme, po të mos llogarisim psh, që dikush bëhet i famshëm sepse rri 3 muaj i mbyllur në një shtëpi duke futur gishtat në hundë.
Kurrë si këto 100 vitet e fundit, s’ka qenë kaq kollaj të bëhesh Celebrity pa bërë asgjë vetë.
Paris Hilton është e famshme se është e bija e një miliarderi. Kim Kardashian është e famshme se bëri një video porno me një repist. Nicole Richie, sepse është e bija e një këngëtari. Kemi vrasës që janë bërë të famshëm (celebrity) sepse vranë 15 gra apo sepse vranë Xhon Lenon; hajdutë, sepse vodhën shumë banka; Arnoldin, sepse kishte shumë muskuj. Lady D. u bë e famshme sepse kishte një burrë të mërzitshëm. Dhe të pasur. Dhe princ. Vetë Warhol u bë i famshëm se printoi Marilyn Monronë me ngjyra.

Njerëzit e famshëm kanë ekzistuar gjithmonë. Ata kanë shërbyer si modele për t’u admiruar apo dhe për tu ndjekur. A nuk është Jezu Krishti një nga më të famshmit të kohës së vet që ka inspiruar miliona njerëz?
Por, të arrije famën, ka dashur gjithmonë përpjekje. Që nga Edgar Allan Poe e te Vincent Van Ghog, gjejmë shembuj të pafundëm gjenish, poetësh, piktorësh, apo dhe shkencëtarësh që u bënë të njohur vetëm pas vdekjes.
Ndërkohë që sot, kemi 21 vjeçarë që brenda 15 minutash, sapo hyjnë në portën e BB bëhen të famshëm.
Jo më kot, disa analistë e kanë përmbysur shprehjen e Warhol-it. Me kohërat që kanë ardhur, do jetë çudi nëse dikush do bëhet anonim brenda 15 minutash.

Dostojevskij, tek Vëllezërit Karamazov, thotë pak a shumë kështu: “lëre një njeri të lirë, e nuk do të kërkojë asgjë më shumë se një person për të adhuruar”. A vlejnë Celebritetet tona për tu adhuruar? Përgjigjia është aty, te faqet e para të gazetave: “Domi thotë që Seldi është gej”.

WHO WANTS TO LIVE FOREVER
Vetëm 10 agjentë të medias po të punojnë me zell mund t’i bëjnë gjëra të tmerrshme shpirtit njerëzor - thotë Cecil B. DeMille në filmin Sunset Boulevard (1950).
Fabrikimi i famës ka krijuar një industri të tërë mbështetëse. Revista të tëra, emisione TV, Oprah dhe Arian Çani, faqe fansash, blogje e FaceBook, gjithçka në shërbim të një industrie që kërkon të fabrikojë celebritete.
Shumë nga ne i dinë këto gjëra. Ne e dimë që mass-media na manipulon. Që duan të na shesin produkte. Duan të na shesin makina, veshje, politikanë, xhel flokësh, njerëz të famshëm, programe televizive. Që për të na bërë të blejmë e lexojmë një libër, shpikin që komuniteti mysliman u ngrit kundër; që për të na bërë të ndjekim një show, sajuan që një qytet protestonte kundër; që për të na bërë të votojmë dikë, ngrenë megakoncerte me minikëngëtarë; që për të na bërë të shohim një film, aktorja lidhet me aktorin kryesor. Riki Martin, i rënë nga maja e fikut, vendosi të dalë e të thotë jam gej. Me shpresën se gejlliku do e rikthejë në vëmendjen e publikut. Gej edhe ky tjetri. Gej edhe ai matanë. Po sa shumë që u bënë? Rëndësi ka të na tërheqin vëmendjen!
Ne i pranojmë këto, sepse, duam të argëtohemi.
Ne e pranojmë kultin e këtyre njerëzve të famshëm, sepse, na krijon një ndjenjë intimiteti, siç thotë Richard Schickel. Duke hyrë në banjën ku Kate Moss thithte drogë, ne ndjehemi pjesë e intimitetit të saj pa qenë nevoja të ekspozohemi për vete.

Në librin e tij Intimate Strangers: The Culture of Celebrity in America, kritiku i filmit Richard Schickel ngre si problemin më të madh të obsesionit tonë pas Celebriteteve, faktin se pushteti i personalitetit është bërë më i fortë se pushteti i ideve.
Dhe një ditë, ti lexon në gazetë se gjysma e kandidatëve në BB, që për nga niveli i ideve e i kulturës nuk e kalojnë atë të faturinos së autobusave të unazës, kandidon në zgjedhje!
Dhe e ardhmja s’duket aspak e ndritur. S’dp jetë e largët koha, kur njerëzit që u bënë të famshëm se flinin, hanin e laheshin në pishinë në një shtëpi të famshme të jenë bërë këshilltarë, kryetarë bashkie, deputetë e ministra.


LIVE FAST, DIE PRETTY
In some ways you are just like all your friends, but on stage you are a star,” këndon Miley Cyrus në këngën e hapjes së Hannah Montanna, filmi që ngre kultin e famës mes adoleshentëve të mbarë botës. “Në ca drejtime ti je si gjithë miqtë e tu, por në skenë ti je një yll”. Ky nuk është i vetmi produkt që promovon te mendjet e njoma se sa mirë është të jesh i famshëm/celebrity. Gjëja që nuk shpjegojnë këto produkte për fëmijët, është se për të fituar famë, duhet më parë të arrish diçka.

Në kohën e sotme, fëmijët të ushqyer me modele të paqendrueshëm televizivë mendojnë se e meritojnë të tërë të jenë të famshëm e të pasur. Fëmijët tanë po bëhen narcizistë.
Në prill të 2009, një studim në Angli tregoi që fëmijët ishin të prirur të imitonin sjelljet e personave të famshëm, përfshirë edhe skandalet seksuale të tyre.

Sipas një studimi tjetër britanik, fëmijët e sotëm duan të bëhen futbollistë, këngëtarë ose modele. Ndërsa para 25 vitesh donin të bëheshin mjekë, mësues, biznesmenë. Fëmijët tanë janë të zgjuar. Duan të arrijnë gjithçka shumë shpejt, e pa mundime. Të tëra kategoritë më sipër, futbollisti, modelja apo këngëtari, garantojnë famë të shpejtë. Po kush do ua thotë fëmijëve, që modelet dhe futbollistët, sikurse dhe këngëtaret shalëgjata e mbyllin karrierën 31 vjeç?
Askush. Të paktën, jo Hannah Montanna.


WAKE ME UP BEFORE YOU GO-GO
Çështja nëse Seldi është apo jo gej, referuar nga Domenika, e hedhur poshtë nga Sinani, por e suportuar nga Klodi, ka qenë në krye të gazetave.
Më e rëndësishme se njohja e Kosovës. Më e rëndësishme se ambasadori i ri amerikan. Më e rëndësishme se 4 miliard dollarë naftë. Më e rëndësishme se borxhi i jashtëm. Më e rëndësishme se sistemi i pensioneve, piramida që do na zërë të tërëve brenda.

Si një njeri që nuk e sheh Big Brother (thjesht sepse komshinjtë e pallatit tim janë më interesantë se konkurentët aty) jam shumë pak i informuar e aq më pak i interesuar për të ditur se çfarë ndodh me konkurentët kur janë brenda, apo dhe kur dalin jashtë.
Por, arrij ta kuptoj si ndjehet mamaja e atij djalit të akuzuar si gej.
Ishte në qiellin e 7-të, dhe e sheh veten në tokë. Nga dafinat se djali e bëri të ndihej krenare, gjë për të cilën shumë nëna ia kanë zili, ajo befas sheh që toka e famës është jostabël.
Dikush duhej ta kishte paralajmëruar.
Chuck Pahlaniuk e ka thënë më mirë se kushdo, publiku kërkon të ushqehet me dramë e spektakël. Ai krijon idhuj nga celebritetet si të ishin zota mbi tokë, pastaj, pasi krijon këtë imazh, pushtohet nga dëshira ti përmbysë, ti dhunojë, ti shohë të poshtëruar.
Kjo është kostoja e të qenit celebrity, e të marrit famë pa bërë asgjë. Me gjithë këta gej që ka ky vend, Seldin, duan njerëzit të marrin nëpër gojë.
Kështu që, në vend që të përpiqen të hedhin poshtë është apo jo gej ai djalë, duhet të mendojnë çfarë skandali tjetër do u duhet të bëjnë për të mbetur akoma në vemendjen e njerëzve si celebrity.

I WANT TO BREAK FREE
Çfarë duhet për t’i shpëtuar histerisë së kultit të Celebriteteve falsë? Thjesht. Fike televizorin. Mos e bli gazetën. Pusho së foluri për ta. Dhe ata vdesin.