130 minuta, FarmakOFF

Farmakon është filmi i fundit në kinematë e Tiranës. Para se të shkoja ta shihja, mora të tërë llojet e paralajmërimeve nga ata që e kishin parë në premierë. Asnjë nuk më tha “shko shihe”. Dikush tha që “mund të shohësh bimët që rriten, nga planet tepër të gjata të fokusuara mbi bimësinë e Tiranës”, dikush i ra shkurt e e quajti thjesht “Farmakoff”.
Mu desh të blija përsëri 2 bileta që filmi të mund të shfaqej me minimumi 4 shikues (dita e 3-të) meqë askush nuk pranoi të vinte ta shihte me mua. Ka njerëz që thonë: “unë nuk besoj te kinemaja shqiptare”, që është pak a shumë si zhgënjimi i besimtarëve me Zotin. Të mos besosh. S’ke ç’bën tjetër.
Me këto pritshmëri tepër të ulëta, dhe vetëm me një aset të vetëm, fotografinë - nga traileri i filmit, kisha parë një fotografi të mrekullueshme, dhe kjo nuk është pak - u futa në sallë. Fundja, një sallë bosh, pa zhurma lopësh ripërtypëse është një ngushëllim. Dhe fotografia.

Gomari që ngordhi

Filmi hapet me një gomar që i presin fytin. Ka vetëm dy alternativa, ose ky ëshët një film shokues, dhe regjisori me këtë imazh të paralajmëron, ose është thjesht një “gjetje” cheap.
Duke parë zhvillimin e filmit - aty nuk ka asgjë shokuese, por përgjumëse - hapja me fytin e prerë të gomarit është një provokim i panevojshëm, madje banal. Mënyra e xhirimit të kësaj skene më duket amatoreske, dhe tashmë unë e di sesi do jetë filmi.

Gjërat pozitive

Normalisht, në çdo film, më pëlqen të amplifikoj gjërat pozitive në fillim për t’i lënë në fund defektet. Por, ky film nuk ka asgjë për të amplifikuar. E vetmja gjë pozitive është fotografia, dhe në titrat e mbylljes shoh që Drejtor Fotografie është një korean, Ji-Hvvan Park dhe një izraelian.
Fotografia është aq e bukur, sa më vjen ideja që filmi do të qe më i bukur pa njerëz, pa ato dialogje pa sens, pa ata personazhe që jepen me orë të tëra duke ngjitur e zbritur shkallë. Pa njerëz, këtë film mund ta pëlqesh, sepse aty ka një Tiranë të fotografuar mrekullisht nga një izraelian e një korean.

A ka vërtet një mafie ilaçesh?

Filmi, me pak fjalë flet për një mjek që ka një farmaci ku sjell ilaçe të skaduara, e që ia ka lënë të birit, Brankos (Kastro Zisos), në menaxhim. Mjeku, i quajtur Sokrat (Niko Kanxheri), 40 vjet në spital, tenton të abuzojë një infermiere, Sarën (Olta Gixhari), që e ka studente dhe që ka nënën sëmurë. Djali, bie në dashuri me këtë vajzë.
Më duket gjë e mirë që nëna e sëmurë nuk shfaqet asnjëherë. Por, nëse personazhet nuk do e përmendnin në biseda fjalën “spital” e “ilaçe”, asgjë në këtë film nuk e sjell spitalin apo farmacinë. Filmin e bën veprimi (ajo që personazhet bëjnë) dhe jo bisedat (ajo që personazhet thonë). Dhe në këtë film, nëse ata nuk do flisnin për ilaçe, spitali nuk ekziston.
Ajo që mbetet është një konflikt mes atit e birit, në lidhje me një vajzë.

Marrëdhëniet e lëna në mes

Në film vetëm flitet për gjëra, e thuajse asgjë nuk ndodh. Sepse, futja e dalja e Sarës nga dushi, ngjitja e zbritja pafund e shkallëve, lektisjet me minuta të tëra nëpër ullishta, nuk janë ngjarje. Të shohësh për 5 sekonda një derë të mbyllur, është nonsens. Të tregosh për minuta të tëra sesi Branko tenton të fusë një kryq plastik të farmacisë në makinë, për ta çuar s’dihet se ku, e s’merret vesh pse, e kaq, iku një sekuencë, është ofendim për publikun.
Asnjë marrëdhënie nuk është ndërtuar e saktë e e plotë. Se, regjisori është argëtuar me filmime natyre apo ngjitje shkallësh.

i ati e shan të birin drogaxhi, por ne nuk e shohim në asnjë moment të jetë i droguar, djali e akuzon për ilaçe të skaduara, po ne nuk shohim askënd të hyjë në atë farmaci e t’i blejë ato ilaçe (ku nuk ka as shitëse, ndërsa një djalë i shkolluar për fotografi nuk lejohet ligjërisht të shesë).
Marrëdhënia e Brankos me fotografinë nuk vjen, është një stisje artistike. Marrëdhënia e tij me luanët apo me kopshtin zoologjik, prapë nuk vjen.

Se ç’është një lypës i vogël që vjen vërdallë, po ne nuk arrijmë kurrë ta duam atë e as ta njohim vërtet.
Një roje i futur me sforco për të zëvendësuar babain, ngjan qesharak, kur nuk e shohim të punojë, por të bredhë pishinave, restoranteve majë malesh, të ruajë kush hyn e del te Sara apo të bëjë ballafaqime qesharake me shefin e një spitali bosh.

Marrëdhëniet në këtë film vetëm “fliten”, nuk ndodhin!

Çfarë halli ka ky djalë?

Personazhi kryesor të krijon idenë se vuante nga “mërzia e një të droguari”. Bota e tij, është një botë e mpirë, plot mërzi të kotë. Sikurse të droguarit i vijnë muhabetet përgjysmë, ashtu në këtë film ishin lënë përgjysmë të tëra bisedat. Një mërzi e pakuptimtë.
Madje, edhe personazhi i “keq” i luajtur nga Niko Kanxheri, nuk vjen dot i keq... Ka çuar fëmijën në Amerikë të shkollohet; nuk ka benz superluksoz si çdo shef reparti, por udhëton me makinën e rrënuar të të birit ose me ambulancën e punës; kujdeset për një kanarinë... (sa rrugë e gjatë për tek ai zog i shkretë!) Një fëmije narkoman, t’i japësh farmaci... T’i blesh shtëpi në Durrës ku ai të shkojë me vajzën që ke qejf ti, t’i blesh dhe shpi të re në Tiranë... Kush vallë do e merrte inat këtë baba?

Produksioni

Filmi, na kujton se në Shqipëri ka nevojë urgjente për 2 specie, producentë e skenaristë. Në rastin e këtij filmi, produksioni mban përgjegjësi të mëdha.
Është detyra e producentit të ulet e ta shohë filmin e mbaruar, para se të na e servirin ne, dhe tia rikthejë regjisorit në montazh. Është puna e producentit dhe jo e montazhierit, të kuptojë që ky film nuk mund të jetë 130 minuta, kur ka vetëm 30 minuta të vlefshme. Jo një orë. As 70, as 90 minuta. Nga ai film, ka maksimumi vetëm 30 minuta të vlefshme, dhe respekti për kohën e publikut është esencial.
Është detyra e producentit, mqs, regjisori mund të jetë i dashuruar shumë me ‘kryeveprën’ e vet, të kuptojë që në atë film ka skena pa sens, që nuk thonë asgjë, ka minuta të tëra pa vlerë, që na vjedhin kohë. Pasi i keni marrë publikut 5mijë lek, nuk mund t’ia vidhni dhe kohën.

Muzika, etj

Nuk ka shumë vend për të folur për lojën e aktorëve, sepse as Niko Kanxheri nuk ka se ç’sajon me atë personazh.
Muzika origjinale e filmit, nuk më dha asgjë ‘origjinale’, më ngjau thjesht si shumë muzika të tjera.
Ishte qesharake përdorimi i saj, në skena ku nuk ndodh asgjë. Një burrë sheh për sekonda të pafundme nga ballkoni, e në sfond nis një muzikë plot tension dramatik. Ti kujton se ç’do ndodhë tani, thua ‘më në fund!’ pak konflikt, por jo, ai burri do zbresë prapë shkallë pa fund e do ngjisë shkallë të tjera... pa pikë drame!

Nonsenset

Allogjizmat e filmit, janë pjesa më argëtuese. E vetmja mënyrë për të shtyrë kohën. Po shtroj disa, ato më kryesoret.
Babai i ka dhënë një gazetareje numrin e të birit që ajo ta pyesë për mafien e ilaçeve (dmth për të atin)?? Kush të lë të japësh gjak me tatuazhe? Polici mondan që hante darka në vendet përrallore në male... Kush të lë të futesh te luanët ashtu? Një vajzë që punon dy punë, me turne, pse nuk e shohim kurrë në punë por vetëm nëpër pishina, pyjeve në shëtitje, apo duke bërë maska balte? Pse një zog që pacientit i lejohej ta mbante, shefit të repartit nuk i lejohet?? Pse të tërë ecin lart e poshtë, kur në fakt s’kanë ku shkojnë? Pse i binin nga Farka për të shkuar në punë? Apo se ngjan bukur?

“Ti je q... me Sokratin?”

Çuditërisht, e vetmja skenë që mbart emocion, më duket ajo që të tërë e kanë urryer. Skena ku gjatë intimitetit, Branko e pyet Sarën (nja 10 herë, por mund të kenë harruar të heqin dublat) “Ti je q...” me Sokratin. Normal që pas një filmi ku nuk ndodh asgjë për 2 orë, në 10 minutat e fundit është e pamundur ta ndezësh publikun. Megjithatë, kjo skenë mua më pëlqen. Ka emocion. Më pëlqen sepse është i vetmi rast kur mund të penetrojmë brenda pasigurive të Brankos. Në këtë skenë, ai është i brishtë, është thjesht një mashkull që do, por dhe nuk do ta dijë të vërtetën, që do që ajo ta dojë, por do që të jetë dhe posedues. Në dukje, duket se ai e zotëron atë, por thellë, ai është një fëmijë që nuk arriti kurrë të fitojë pavarësinë nga i ati.
Këtu duhej të mbyllej filmi.
Por, dhe këtë skenë, regjisori e shkatërron, duke i mbivendosur një finale qesharake.

Pushka finale

Finalja, është tashmë një “shkollë” e filmit shqiptar. Për ta bërë dramatik filmin, duhet o ta vrasim, o ta vetëvrasim, o ta hajë luani... personazhin kryesor. Kujtoni filmat e fundit shqiptarë që keni parë. Përherë dikush do vdesë. Ta bëjmë dramë, një gjë që nuk e ke bërë dot dramë për 130 minuta.
Shkolla shqiptare, këto 20 vjet ka shpikur “Zgjidhjen suliote” me hedhje nga shkëmbi...