KONCERTET E MAJIT DHE VJEDHJA E TORNATORES

Botuar te Shekulli më 9 Maj 2010

KONCERTET E MAJIT

“Më përpara ekzistonte respekti. Të majtët e të djathët përshëndetnin me respekt njëri-tjetrin, edhe pse i përkitnin barrikadave të kundërta. Mbase i majti po shkonte në demostratë e i djathti po shkonte në punë, polic, që të shtypte demonstratën. Por, përshëndeteshin me respekt. Është respekti për TJETRIN me bindje ndryshe prej teje.”
Kështu u shpreh Tornatore, nga të paktët italianë që ka marrë Oscar, në takimin me studentët e filmit në Tiranë në datën 2 maj.
Sa keq që s’na e tha që më datë 1 maj!
Imagjinoni në 1 maj: një njeri të veshur me pantallona teritali, me flamurin e Natos në dorë e që po shkon te koncerti i Elita 5, dhe një njeri të veshur me firmato, që po hyn në grevë urie po me flamurin e Natos në dorë.
Kjo është Shqipëria. Këta janë njerëzit që nuk kanë për tu përshëndetur kurrë.
Pantallonat e Teritalit kundër Calvin Clein. Çiljeta kundër Rosa Luxemburg. Koncertet e Majit kundër grevës së Urisë. Ata që nuk marrin dot viza kundër atyre që kanë pasaporta diplomatike. Flamuri i Natos kundër flamurit të Nato.

Si tia shpjegoj këtë Tornatores?
Nuk munda ti flas Xhusepe Tornatores! Sepse Tornatore (për mua regjisori më i mirë italian i gjallë) u vodh. E vodhën vetë ata që e sollën.

VJEDHJA E TORNATORES

Këto javë kanë qenë më të bukurat në Tiranë, falë evenimenteve të shumta e shpesh cilësore në kuadrin e nismës kulturore “...një det, një miqësi” të organizuara nga Ambasada Italiane.
Në 2 Maj, na sollën Tornatoren. Çfarë mund të kërkojë më shumë një tirans që nuk i japin dot vizë Shengen?

Mbasi vuajtëm ca për të gjetur vende, se vendet më të mira ishin ruajtur për ambasadën, dhe jo pak po krejt rreshtat e parë, ndenjëm në pritje.
Me nja 20 minuta me vonesë, po punë e madhe, shqiptarë jemi dhe jemi mësuar me vonesën, shpura erdhi.
Një aktor shqiptar që ka luajtur disa role të vogla diversantësh nëpër filmat e para 90-s, dhe që më gëzoi kur e pashë, se e kisha zhdukur nga memorja, hapte rrugën mes karrikeve të teatrit me të bërtitura. Mbase, i dukej vetja në audicion para regjisorit të madh.

Në podium u ulën 3 vetë, një përfaqësues i Ambasadës, vetë regjisori i madh, dhe në krah dikush tjetër që nuk u mor vesh deri në fund kush ishte.
Bodigard nuk mund të ishte, se nuk kishte staturën. Përkthyes nuk mund të ishte, se përkthim nuk pati. Deri në fund, më mbeti enigmë: kush ishte djaloshi me mjekër pincetë në krah të Tornatores? Të ishte spiun i Shikut? Të ishte Monika Beluçi? Të ishte ai djali i vogël i Cinema Paradiso-s që ishte rritur?

Djaloshi në podium zuri treçerekun e kohës me pyetjet e veta. Unë, vetëm një pyetje desha të bëja: “Më falni, po ju, kush jeni?”.
Po ngaqë nuk dija italisht shumë mirë, e përkthyes nuk kishte, plus që djaloshi nuk na la radhë të pyesnim, nuk e bëra dot. Se nuk desha ti turpëroja organizatorët.

Më vonë morëm vesh që organizatorët e evenimentit, që mos të turpëroheshin duke e sjellë fituesin e një Oscari në 89n mes njerëzve të egjër, kishin importuar edhe publikun! Madje, jo thjesht publik, po kishin importuar nga Italia një (me numërim) publik të zgjuar!

Pra, ky, që më vonë mësova se ishte student kinemaje në Itali, na qenkej i ftuar posaçërisht për të bërë pyetje.
Djali me mjekër pincetë mbase nga meraku për të përmbushur misionin historik që i kish caktuar Perëndia, më shumë se pyetje deshi ti tregonte Maestro Tornatores se sa i kulturuar ishte e sa shumë dinte për vete. Mërzia e Tornatores që sigurisht në jetë ka parë ca më të zgjuar se ai, e që priste të fliste me shqiptarë jo me italianë të importuar, ishte shumë e lexueshme.

Falë këtij organizimi, askush nuk e shijoi dot prezencën e Tornatores, as ai vetë e as ne që mezi e kishim pritur. Prandaj dhe takimi ishte një “qokë” e aq.

MIQËSI MES DY VENDEVE APO INVAZION KULTUROR?

Takimi nuk kishte përkthim, se kështu kishin vendosur organizatorët. Kështu që të paktën gjysma e të pranishëmve u la totalisht jashtë bisedës. E pra, “...një det, një miqësi... një gjuhë!”
Pyetje nuk bëmë dot, se pyetjet i bënte një pispiruq i importuar nga Italia.

“Respekti për Tjetrin ndryshe” tha Tornatore, por unë dhe të tjerë aty nuk u ndjemë të respektuar. Dhe ne ishim Tjetri, kultura ndryshe!

Ne u ndjemë të pushtuar.

Se, nëqoftëse italianët na shohin si një popull që nuk dimë të bëjmë as pyetje, çfarë jemi ne? Mbase jemi vërtet ashtu. Po nëse jemi kaq popull i parregullueshëm, cili është qëllimi pas gjithë këtyre aktiviteteve? Pse lodhen italianët? Për t’u ndjerë mirë me veten që po sjellin civilizim në këtë breg të egër? Apo për të sponsorizuar artistët e tyre në këto kohë të vështira për Artin?

Pushtimi, sado që mund të sjellë gjëra të mira, mbetet prapë pushtim.
Ushtarët e këtij invazioni, edhe nëse janë regjisorë, koreografë apo baritonë të mëdhenj, prapë, nuk mund të sillen ndryshe përveçse si ushtarë. Dhe ushtarët, zakonisht vinë me mendjen “të shkojmë të zbrazim ndonjë pushkë, të marrim rrogën e luftës, dhe punë e madhe për tokën e djegur mbrapa.”
Nëse misioni është keqkuptuar që në bazë, në terren ne marrim vetëm çamaçakiza nga ato që merrnin vajzat e vogla italiane nga ushtarët amerikanë pas WWII.

SI PËRFUNDOI FILMI I TORNATORES?

Sigurisht, me happy end.
Pas takimit, Tornatoren e morën për ta shpënë, siç dëgjuam, në takim te Presidenti i Republikës.
A thua të kishin importuar dhe një President nga Cinecitta-ja për të dalë sa më mirë takimi?