KOZMIKOMIKET: Mbi burrërinë dhe homoseksualitetin

Bigger, longer and uncut :)

Botuar në version më të shkurtër në Revistën Klan e shtunë, 4 shkurt 2012.

Botuar në version akoma më të shkurtër në respublica.al, e hënë, 6 shkurt 2012.


Ka disa kohë që po përtypja disa ide mbi homoseksualitetin dhe Shqipërinë, por më duhej vetëm një ngacmim për të më bërë të ulem e të shkruaj. Ngacmimi erdhi. Ishte reagimi i Mustafa Nanos te Respublica.al në lidhje me një fenomen televiziv.
Zoti Nano orientoi një kritikë të rreptë duke e konsideruar homofobi batutën e Sidrit Bejlerit në emisionin The Voice of Albania, ku traineri duke folur për një këngë të konkurentit Lundrim, u shpreh që versioni origjinal, ai i Xhorxh Majkllit, nuk ishte dhe aq ‘burrëror’. Aluzioni komik për homoseksualitetin e Xhorxh Majkllit, u nënkuptua përmes frazave të Sidritit, i cili, “kishte kërkuar që versionit të Lundrimit të këngës Careless Whispers t’i vinte era burrë, e jo era manushaqe”.

Kritika e Mustafa Nanos u mbështet online nga përkrahës të çështjes gej, nga gej, heteroseksualë, sigurisht dhe nga njerëz që kanë përherë diçka për të thënë. Por, komentet e çuan në skaj kritikën, duke kërkuar deri edhe pushimin e Sidritit nga puna, etj. Dikush shkruante që 3 trainerët e tjerë që qeshën, duhet të kërkojnë falje publike! Sepse... qeshën!!

Le të flasim pra, pa doreza për Xhorxh Majkllin, gejtë, burrat namuzqarë (siç i ironizon z. Nano) dhe Shqipërinë.

Për lehtësi shkrimi, po i shmangem komplikacioneve në emërtim dhe diskursit se kush është gej, kush lesbo, kush transgjinor e kush biseksual. Po i quaj thjesht dhe miqësisht ‘gej’.

Unë dhe gejtë

E njoh realitetin gej që nga angazhimi im i hershëm me OJQ-të në fillim të viteve ’90 kur disa pak prej tyre luftuan për të hequr ligjin enverist që dënonte gejtë në kohëra vërtet problematike për ta. Kam qenë në konferenca gej evropiane, njoh problematikat, kam shumë miq gej, disa dhe mjaft të afërt, dhe kam në shtëpi albumin ‘Older’ të Xhorxh Majkllit.

Në lidhje me çështjen gej, kushdo e ka kollaj ta përcaktojë veten e tij: pro, kundër, indiferent. Unë, medoj që ka dhe pozita të tjera që, pa qenë kundër, janë jo-aprovuese në mënyrën sesi zhvillohet lufta për tolerancë.

Mbi trekëndëshin e çifutëve

Xhorxh Majklli është gej. Në botë ka shumë gej, por më shumë jo-gej. Ka dhe një pafundësi barcaletash me gej. Një nga gejtë më simpatikë të botës, sir Elton Xhon, bën pafund batuta e tallje me gejtë. Por, Sidriti, duhet të pushohet!

Sepse, siç ma sqaroi dikush, vetëm gejtë kanë të drejtë të bëjnë batuta me “homo”. Vetëm romët kanë të drejtë ti thonë njëri tjetrint “jevg”.

A do të ishte mërzitur z. Nano nëse Sidriti do të ishte gej, e do të thoshte ato kunjat për Xhorxh Majkllin? Sigurisht që jo. Sepse, a mund ta quanim homofob një gej? Dhe, a u lejohet gejve të qeshin me batutën e Sidritit? Apo duhet të dalin të kërkojnë falje nëse qeshin?

Këtu kemi shenjat e para të diskriminimit në krah të kundërt. Paska disa humore që qenkan për disa të privilegjuar për ti bërë e për të qeshur, por jo për ne heteroseksualët e gjorë. Barcaleta me bjondet duhet ti thonë vetëm bjondet, ndërsa barcaleta me kafshët, askush. Përveçse, po pati qejf macja ime të tregojë ndonjë.

Por, edhe sikur vetëm gejve ti tolerohet humori mbi gejtë, në këto kohëra të vështira, kur gejtë nuk dalin hapur, si do ia bënte z. Nano për të dalluar se kush është gej e kush jo? Apo tu vëmë nga një fjongo? Meqë fjongoja do më faturohet si ‘sidritizëm’, mos duhet tu vëmë një trekëndësh siç ua vinin gjermanët hebrenjve? Kush ka trekëndësh le të bëjë batuta. Le të qeshë. Ju pa trekëndësh, dilni kërkoni falje. Dhe, meqë romëve u lejohet të thonë ‘jevg’ mos duhet t’u vëmë dhe atyre një trekëndësh (të themi të verdhë)? Apo... A! A! A! Mos do thonit që ata njihen që janë romë nga... ngjyra? Turp. Kërkoni falje! Unë nuk i njoh nga ngjyra se jam daltonik. Por, dua të di, kush ka të drejtë të përdorë termin jevg, pa qenë racist, e kush jo!

Por, le të kthehemi te Xhorxhi.

Mbi Xhorxh Majkllin

Gjithçka filloi mbi një batutë se Xhorxhi ‘nuk është burrë’. Shprehjen ‘filani nuk është burrë’ ne e përdorim vazhdimisht, në shumë situata. Dikush që nuk na ngre telefonin, dikush që nuk ka guxim tia plasë shefit në fytyrë, dikush që na shkel besimin, dikush që nuk mban fjalën, etj, etj. ‘nuk është burrë’.

Por, çfarë është një ‘burrë’? nga se përkufizohet? Nga zëri i trashë? Sa meshkuj ka me zë të hollë! Nga organi gjenital? Po hermafroditët! Nga mjekrat? Po qoset! Nëse nuk ekziston një përkufizim për ’burrë’ me ç’të drejtë Xhorxh Majklli duhet të mërzitet që dikush i thotë ‘nuk e ke kënduar dhe aq si burrë’?

A ka shumë sens të shtrohet çështja “pse i tha ‘s’je burrë’”, kur shumë homoseksualë me përkëdheli preferojnë ta thërrasin veten ‘ajo’? pa përmendur pjesën tjetër që preferojnë rroba femrash, etj.

Është e pamundur të përkufizosh sot çfarë është ‘si burrë’. Në këtë rast, askush ska pse mërzitet nga batuta. Përveç Xhorch Majkllit.

A duhet të ketë një etikë televizive? Sigurisht që po.

Mbi realitetin verbal

Shumica e komentuesve, sjellin në komentet e tyre një pjesë nga ajri që thithin matanë, pjesë e etikës televizive britanike apo amerikane. Edhe pse ka shumë më tepër homofobi në tekstet e hip-hopit britanik sesa po të përsëritësh 100 herë shprehjen “Xhorxhi nuk është dhe aq burrë”.

Etika e një vendi i përgjjigjet zhvillimit të shoqërisë që atij vendi. Shqipëria është një vend ku figurat publike dalin e shajnë me libër shpie individë të tjerë, akuzojnë, fyejnë, shpifin.

Ligjërimin televiziv, pra standartet, i vendos niveli i shoqërisë. Ne jemi ashtu, prandaj na flasin ashtu në ekran e media. Që të mos flasin ashtu, duhet të refermohemi ne që i shohim.

‘Xhorxhi nuk është dhe aq burrë’ është sigurisht jo shumë korrekte në standartin britanik, në shoqërinë britanike. Por, në kushtet e Shqipërisë, ky është krimi më i madh i etikës në këtë vend? A nxiti ajo batutë urrejtje? A dhunoi një individ konkret (Xhorxh Majklli, është tashmë ikonë, nuk i përket kësaj bote)? A i shpifi gjë dikujt? A akuzoi për diçka që nuk e ka bërë dikë? A na bëri ky humor më të egjër e më të këqinj?

Dhe, fraza ‘burrat namusqarë të Shqipërisë’ a mund të ishte fyese për tërë ata që e mendojnë ashtu për Xhorxh Majkllin? Apo... namuzqarët janë të këqinjtë, ata nuk i mbron as zonja Klinton.

Ne duhet të ecim përpara si shoqëri, dhe etika do të gjejë vetë parametrat e vet. Nëse pushojmë Sidin, çfarë do të ndodhë? Do të behemi vendi më gej-friendly në Evropë, dhe Evropa do na ndjekë nga pas?

Nga reagimi i Mustafait, ndjeva sikur të jesh gej është sëmundje, dhe ti nuk mund të tallesh me vuajtjen e tjetrit! ‘Atë sëmundje, mund ta kishte edhe fëmija yt’ më erdhi fraza në vesh. E di që nuk e tha ashtu, por, kemi hyrë në zonën ku mund të interpretojmë çdo gjë.

Gjithsesi, reagimi në mbështetje të shkrimit të zotit Nanoo nuk është aq i papritur. Vetë bota gej, është shumë komplekse.

Mbi sferën gej

Bota gej është relativisht komplekse në marrëdhënie me botën jo gej dhe me vetveten.
Ndaj gejve ka diskriminim, i cili në shumë raste kalon çdo lloj parametri njerëzor e demokratik. Gejtë, kryesisht ata më të pambrojturit, që s’kanë as shtëpi e as pozitë, as para e as miq, goditen, rrihen, shpesh edhe nga njerëz me uniforma shtetërore. Ata nuk punësohen, nuk kanë shkollim, janë të dhunshëm, mezi mbijetojnë.

Aq më keq kur të qenit gej përzjehet me margjina të tjera, psh, dikush është dhe gej edhe i papunë, gej edhe prostitutë, gej edhe i varfër, gej dhe i pashkolluar. Të jesh gej të shohin shtrembër. Mund të mos të të marrin në punë. Mund të të nxjerrin nga shtëpia. Mund dhe të të godasin.

Por ata nuk janë të vetmit që vuajnë.

Mbi margjinalizmin

Ka shumë kategori njerëzish të margjinalizuar. Po përpiqem të rreshtoj disa.
Gratë e dhunuara. Gratë e përdhunuara. Fëmijët e dhunuar. Fëmijët e përdhunuar. Romët. Egjiptianët. Nënat beqare. Fëmijët e braktisur. Ish të burgosurit politikë. Ata që dalin nga burgu. Gratë që dalin nga burgu. Invalidët (me disa nënseksione). Hemofilikët. Të sëmurët mendorë (me disa nënseksione). Njerëzit në karrige me rrota. Prostitutat. Malokët. Tropojanët. Katundarët. Pastrueset e rrugëve. Hamejtë. Pabuksat (të varfërit). Shumë kategori të tjera të margjinalizuara, që nuk më kujtohen.

Mbi fatin

Gejtë, në aspektin e margjinalizimit janë më me fat. Ndryshe nga romët e invalidët, ata mund ta mbajnë diversitetin e tyre larg botës. Të qenit gej nuk varet nga familja e as nga shkollimi. Ata mund të kenë shkollim të mirë, familje të mira, mund të mos jenë romë, etj. Ata nuk e kanë në ballë ‘damkën’ që të vë kjo shoqëri e prapambetur.

Gejtë janë sot kudo, në majat e artit, shoqërisë civile e politikës. Në rangjet më të larta të drejtimit e të institucioneve. Shpesh të fshehtë, rrallë publikë, por, janë aty. Kanë mundësi të punojnë për kauzën. Kanë mundësi të shkruajnë në forume kundër Sidritit. Romët nuk kanë asnjë njeri atje lart. Nëse Hillari Klinton mbrojti publikisht rastin e një geji shqiptar, këtë fat nuk e kanë shtresat e tjera të margjinalizuara. Nëse ambasadat japin fonde për kauzën gej, vjen sigurisht edhe për shkak të network-ut gej. Lobizmit.

Këtë fat, shtresat e tjera të margjinalizuara në shumicën e rasteve, nuk e kanë. Për ata, nuk flet askush. As online. Ata nuk kanë as lap-topë e as e dinë ku është respublica.al që të mund të shkojnë e t’i bashkohen zërit të protestës. Fati, i përcakton ndonjëherë prioritetet, jo në bazë të nevojës reale.

Mbi anën e errët të sferës gej

Por, bota gej na shfaqet me problematika të tjera, të thella, të cilat ata që i përkasin kësaj bote i njohin mirë. Nuk janë të pakta rastet e nepotizmit seksual, ku një drejtues institucioni gej e mbush me gej të tjerë jashtë parametrave profesionalë vendin e punës. Njësoj si ata meshkujt që punësojnë vetëm vajza seksi, beqare e të reja. Nuk janë të pakta rastet, kur gejtë me përvojë manipulojnë mendjet e njoma dhe seksualitetet ende të turbulluara të 14-16 vjeçarëve për ti tërhequr në sferën e tyre. Ka shumë gej që bëjnë jetë të dyfishtë, duke u martuar e bërë fëmijë thjesht për koperturë. Moralisht e gjykoj të pandershme të marrësh në qafë një grua e fëmijët e tu, për të cilët ke për të qenë përherë bashkëshort e baba ‘part time’. Këto problematika kanë nevojë të adresohen breda botës gej, që lufta e tyre të jetë pastaj e hapur parimore, dhe bota jo gej ti mbështesë.

Mbi luftën gej

Sigurisht që ka një kauzë gej. Kushdo duhet të ketë lirinë dhe garancinë që të thotë atë që është e të mos paragjykohet për atë që është. Edhe pse, në një vend ku të paragjykojnë që nga lagjja ku je rritur e te partia që voton, kjo është një luftë e gjatë. Dhe kjo luftë, nuk bëhet duke luajtur rolin e viktimës sa herë dikush bën një humor.

Shoqëria, zhvillohet si e tërë. Ne duhet të luftojmë duke reformuar krejt shoqërinë, e jo duke ‘reformuar’ humorin. Lufta për të drejtat e një grupi me një zgjedhje të caktuar nuk bëhet duke i hequr të drejtën e të qeshurit cave.

Lufta për të ndryshuar shoqërinë fillon nga vetja. Komuniteti gej, duhet të fillojë të dalë haptas. Shoqëria do të bëhet e hapur kur të tërë gejtë, biseksualët, lesbiket e transvestitët, të dalin hapur e të tregojnë ku janë e sa janë. Duke dalë hapur, ata do i bëjnë vetvetes atë shërbim që nuk ia bëjnë dot as të tëra shoqatat e ambasadat e as të tërë komentet on line.

Gejtë duhet të na çlirojnë ne nga ideja që ata nuk ekzistojnë. Ata, duhet të bëhen burra e të dalin hapur. E vetmja pikë ku Xhorxh Majklli është vërtet burrë. Doli e tregoi kush është.

Mbi botën tjetër. Jo gej.

Një paralele e keqe, është feminizmi. Unë nuk besoj se ato kanë arritur diku. Gratë janë po aq të ndrydhura, e vetmja gjë që feministet ngritën veç urrejtja ndaj burrave është më e madhe. Lëvizja gej duhet të ruhet nga rënia në këto pozita, ku, ata të tjerët, na qenkan “namuzqarët e neveritshëm”

Unë vetë kam qeshur me batutën e Sidit. Dhe nuk kam asgjë për të kërkuar falje. Dhe as nuk pranoj që të më tregojnë se me çfarë duhet të qesh. Unë nuk mund të mbështes një kauzë që synon të sillet si censore batutash humori.

Kjo nuk ka asgjë ndryshe sesa ai rasti kur u ngritën të linçonin 2 artistë se bënë një skeç me papën. Apo lufta për disa karikatura të Muhametit. Linçimet nuk mund të jenë armë lufte për të drejtën.

Lufta e vërtetë është aty jashtë. Dilni, dhe ne të tjerët do të bashkohemi për të drejtat tuaja. Por jo për të vënë kufirin se ku duhet tu vijë të tjerëve të qeshin. E as se çfarë karikaturash u lejohet artistëve të pikturojnë.

Fundi pa luftë

Unë, jam një mik i kauzës gej, por jam shumë i bindur që do të ketë komentues që do të më sulmojnë me egërsi. Ky është pjesë e problemit, që nuk duan ta kuptojnë. Nuk jam unë që duhet të më ndryshojnë me luftë. Është e vetja e tyre.