xhirafa në flakë" Dali
................................
Para nja 15 vjetësh, kam dëgjuar për herë të parë nga një gazetar i huaj shprehjen “nevoja për besë lind aty ku nuk ka besë”. Edhe ju do e keni dëgjuar apo menduar shumë herë. Përkufizimi vetë është joshës dhe bindës: Njeriu krijon një element rregullator social, aty ku ka çrregullim. Aty ku ka hajdutë, bëhen kryqëzime, aty ku ka totalitet, shpiket falja publike, aty ku ka perversitet krijohet opinion shoqëror, aty ku ka skllevër, ngrihen diktatorë. Aty ku ka pabesi, lind nevoja për të krijuar besë. Në kohërat pa kod ku jetojmë, gjithçka shkërrmoqet. Pabesia është aty, element i përditshëm i ekzistencës shoqërore. Shqiptarët janë komuniteti më pa komunitet në botë.
Jepni për nënën
Në perëndim ka plot komunitete. Rumunët, kinezët, marokenët, nigerianët. Tërë emigrantët e botës së varfër mblidhen shpinë më shpinë me njëri tjetrin për të përballuar dallgët e një qytetërimi të huaj. Përveç shqiptarëve. Ata nuk kanë arritur kurrë të krijojnë komunitete. Shqiptarët, integrohen mirë në komunitetet e të tjerëve, por jo në të vetin. Ata nuk i kanë besë njëri-tjetrit. E gjejnë gjuhën shumë mirë me këdo tjetër, sesa me të vetët. Mbahu, Nëno, mos kij frikë/ Se ke djemtë n'Amerikë.
Ka shumë shqiptarë që nuk prezantohen si shqiptarë kur janë në dhé të huaj. Jo dhe aq prej hallit, sesa prej mosdëshirës për t’u identifikuar me komunitetin shqiptar. Asgjë nuk e ilustron më bukur sesa takimi i dy këngëtarëve te porta e një hoteli në Nju Jork, ku kishin dalë për të pirë cigare. Njëra, këngëtare e muzikës së lehtë, tjetri këngëtar i tallavasë. Dy emra të njohur të muzikës përkatëse, por që nuk e kishin parë kurrë njëri-tjetrin. Tregje të ndryshme - prerje të ndryshme muzikore - por të barabartë në NY, te porta e një hoteli, në barazinë e atij që pi cigare në të ftohtë e i duhet një çakmak. Çakmaku del, cigaret ndizen, dhe këngëtari prezantohet si malazez, këngëtarja prezantohet si italiane. Dy shqiptarë, që nuk duan të jenë shqiptarë në sy të një të huaji. Kjo është një prerje e lehtë në besë ndaj çdo gjëje që i ka bërë ata të jenë ata që janë. Ndaj tregut të tyre. Brenda tyre fle një shqiptar i pabesë e mercenar. Si tek të gjithë të tjerët.
Syrgjyn vdekur
Marrëdhëniet tona të vogla njerëzore, janë ngritur mbi pabesira të vogla. Vrimat e sistemit kanë bërë që me ca shkelje të vogla në besë mund të ndërtosh marrëdhënie pune e karriere të qëndrueshme. Lehtësia e rrjedhjes së informacionit dhe relativiteti i së vërtetës, kanë krijuar klimë mosbesimi dhe kanë krijuar përshtypjen që çdo gjë është e lejuar. Nëno moj, vajto, merr malin…
Shpifjet e kurthet, bëhen shumë më efektive në një vend ku dyshimi është parimi bazë i marrëdhënieve. Individualizmi i egër, që nuk merr parasysh as rregullat e as nevojat e të tjerëve, ka krijuar një shoqëri ku vëllezërit vriten për një vijë uji, dhe ku çdo njeri do të jetë mirë vetëm. Jo të gjitha kanë lidhje me “besën” por, pabesia si faktor i vazhdueshëm në marrëdhënie dhe frika nga pabesia kanë ndihmuar në disfunksionalitetin e shoqërisë.
Të pabesët, ata që kanë kuptuar që ky sistem mund të milet më mirë duke i prerë të tjerët në besë, kanë marrë në dorë timonin e anijes. Pa e kuptuar që një anije e krimbur, nuk arrin dot në asnjë port. Jo më kot, në poezitë e Nolit, “liberatorët” janë ata që përdhosen në fund. Se të deshte dhe s'të deshnin/ Se të qante kur të qeshnin/ Se të veshte kur të çveshnin… Është kohë të ligjsh. Pabesia është marshi i tyre.
Marshi i Barabajt
Mënyra më e pastër e pabesisë është transmetuar në marrëdhëniet e biznesit. Marrëdhëniet e biznesit në Shqipëri shpesh ndërtohen me premisën që fitimi vjen vetëm kur “ia fut” dikujt. Historia e tranzicionit kapitalist shqiptar është e mbushur plot me biznesmenë që ua kanë rrëmbyer bizneset partnerëve të huaj, të mbështetur nga një sistem burokratik që e lehtëson pabesinë në të tëra hallkat dhe nga një sistem gjyqësor që e sanksionon pabesinë përmes përkuljes së ligjeve e deri thyerjes së tyre. Shtroni udhën me hithr' e me shtok turfanda…
Njoh shumë njerëz që ndjehen të dhunuar nga bankat. Të futur në një marrëdhënie kredimarrëse me kushte që nuk u janë shpjeguar, ose u janë shpjeguar keq më parë, ata përpëliten me këstet e pafundme të kredive. ...Gumëzhit, o zinxhir e kamçik, batërma... Në çdo marrëdhënie, është gjithmonë njëra palë që sheh me dyshim. Ku po ma fut ky? Ky mentalitet e ka bën të vështirë, thuajse të pamundur, bashkëpunimin. Shqiptari jeton në mënyrë konstante nën kompleksin se po “ia fusin”.
Marrëdhënia njerëzore është e ngritur mbi dyshimin e vazhdueshëm. Dyshimi, lind prej frikës nga të pabesët. Ndaj, në Shqipëri, ti bën marrëveshje me dikë, dhe ai sa ndahet prej teje, nis të dyshojë. “Mos ma futi?” dhe marrëveshja vdes. Të nesërmen ai rikthehet me një pretendim të ri.
Procesi i negociimit “alla shqiptarçe”, është që të thuash po sot, e të thuash jo nesër. Kjo duhet t’i ketë çoroditur dhe amerikanët. Ata nuk dinë ç’të bëjnë me politikën tonë.
Moisiu në mal
Amerikanët dhe perëndimorët duhet ta kenë të vështirë të trajtojnë sipas parametrave diplomatikë ndërkombëtarë situatat shqiptare. Mua më pëlqen shumë termi “bizantinizëm politik”. I shkon kaq shumë politikës shqiptare dhe besoj se elementi më solid brenda kësaj mënyre të të bërit politikë ësëht pabesia. Pabesia ndaj elektoratit, pabesia ndaj kushtetutës, ndaj principeve politike, dhe mbi të gjitha, pabesia në relatat ndërkombëtare. Ndaj nuk habitem që të huajt të jenë lodhur me këtë mënyrë bizantine të të bërit politikë. "Nëm Dhen' e Lirë! Zot ku m'a ke?"
“Besa” në politikë qëndron tek prinicipet, tek koherenca dhe konseguenca. Amerikanët e europianët nuk besoj se gjejnë ndonjë nga këto tek parterët shqiptarë. Ndjehet lodhja e tyre. Politika jonë infantile, e pabesë e bizantine nuk do na fusë dot kurrë në Europë. Kush do donte të kishte në Parlamentin Europian europarlamentarë shqiptarë? Çfarë do i jepnin këta Europës? Asgjë. Veç do i lodhnin me metodat tona bizantine të të mos bërit asgjë. Të të lodhurit të tjetrit, pa ofruar kurrë perspektiva zgjidhjesh të problemeve. "Shiko, i tha, dhe ja ku e pe." Ne e shohim botën, por, pavarësisht se është “bota e të pabesëve”, ne jemi të pabesët. Neve, nuk na e kanë besën!
Shën Pjetri mbi mangall
Ndërsa po ulesha për të shkruar artikullin, nisi të shpërfaqet publikisht aleanca PS-LSI, në të cilën, besoj se shumë njerëz janë të prerë në besë. "S'ka e s'ka si heroizma, edhe si idealizma/ Po kur dimër del behari, s'ka si zjarri." shkruan Noli. Drejtohem te Noli, sikurse te Konica e të tjerë, sepse nuk ka asgjë ku të mund të besosh sot. Mua më duket se klasikët, sot na duhen më shumë se kurrë. Aq më tepër kur për një moment menduam se vërtet mund të ketë Rilindje. Rilindje, siç u pa, nuk mund të ketë. Do të ketë rotacion. Por jo të sistemit, rotacion njerëzish. Sistemi i pabesisë do të mbetet. Rilindja nuk bëhet për të përmbysur persona, por sisteme. Jam ndjerë shumë i vetmuar (dhe jo vetëm unë, me sa konstatoj) ndërsa shkruaj prej kohësh që Berisha nuk është problemi. Problemi është sistemi. Dhe kur them “sistem” përfshij edhe standardet e pabesisë. Sistemin që mund “t’ia fusësh” të tjerëve, sepse nuk kanë ç’të të bëjnë. Kruspull mbi mangallin mblidhet/ Po djek gjuhën dhe përdridhet/ Se ç'këndon bandill këndezi, nga qymezi…
Anës lumenjve
Kjo lëvizje politike, i jep fund shpresës se mund të ketë dhe për shumë kohë shans të rindërtohet sistemi, bazuar mbi besimin te insitucionet dhe tek të tjerët. Bazuar mbi principet, mbi besimin se jo kushdo që kërkon diçka nga ty, do të “ta fusë”. Besimin se sistemi u jep mundësi të tërëve të prosperojnë, duke marrë e duke dhënë. Besimin, se institucionet që ruajnë “besën” janë, por besën më shumë se institucionet, e mban mosnevoja për të dhënë e marrë “besë”. Besa duhet shndërruar në besim tek të tjerët. Jemi një vend që kemi shpikur besën, sepse kemi shumë pabesi. Jemi një vend që josh diktatorë, sepse jemi shumë skllevër. Jemi një vend plot me ditirambe lirie, sepse nuk kemi liri. Jemi shpirtra të etur, ndaj për fat, kemi ende poezi.
No comments:
Post a Comment